Duikprijzen bij taxi-aanbestedingen voorkomen door gunning-systematiek
Om duikprijzen te voorkomen moet de gunning-systematiek bij aanbestedingen in het taxivervoer veranderen. Dat zei advocaat aanbestedingsrecht Joost van de Wetering van Infense donderdag tijdens het Nationaal Congres Contractvervoer in Maarssen. ”Als aanbestedende diensten blij zijn met hele lage prijzen, dan komt dat voort uit korte termijn denken. Op die manier gaat de taxibranche namelijk kapot. Ook aanbestedende diensten zijn er bij gebaat dat er geen duikprijzen zijn”, aldus de raadsman.
Wetering: ”Ik heb in de afgelopen tijd heeft veel taxi-aanbestedingen voorbij zien komen, waarbij de verliezende partijen roepen: hoe kan dit?” Winnende partijen zitten soms wel dertig procent onder de kostprijs. Door de prijsvechterij is het aantal failliete taxibedrijven fors toegenomen. Het aantal taxi-ondernemers dat kopje onder is gegaan, is in de eerste acht maanden van 2014 met 15 procent gestegen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.
Er zijn volgens de advocaat veel variaties te bedenken om duikprijzen te ontmoedigen. Alleen niet in elke optie zijn de belangen van de aanbesteders en vervoerders in evenwicht. Van de Wetering: ”Bijvoorbeeld door 80 procent op kwaliteit en 20 procent op prijs te gunnen.” Volgens de advocaat is dit ongunstig voor de aanbestedende dienst, omdat deze waarschijnlijk te veel voor het vervoer zal gaan betalen.
Concurreren
Verder zou er ook een minimumprijs gehanteerd kunnen worden. “In dit scenario is er altijd één partij de dupe. De aanbestedende dienst is de dupe bij een te hoge minimumprijs, de inschrijver bij een te lage minimumprijs”, zegt de pleitbezorger. Ook zouden aanbestedende diensten kunnen aangeven dat de prijs marktconform of kostendekkend moet zijn. “Het probleem is dat er geen meetinstrumenten of vaste criteria zijn om vast te stellen wat een marktconforme of kostendekkende prijs is”, zo stelt hij.
Een andere mogelijkheid is om de inschrijvingsprijs vast te zetten. ”De inschrijvers weten zo dat ze het voor deze prijs moeten doen. De gedachte is dan dat ze zouden concurreren op kwaliteit. Dit is ook geen ideale systematiek. Immers, de markt heeft verstand van de prijzen. Dan wordt het een kwestie van tekstschrijven. De partij die het het mooist op papier zet, wint de aanbesteding”, aldus de advocaat.
Inschrijving
Een hele lage inschrijving kan ook door de aanbestedende dienst als ‘abnormaal laag’ worden afgewezen. Dat kan pas nadat deze een onderzoek heeft verricht waarbij de inschrijver om een schriftelijke motivering en toelichting is verzocht, de zogenaamde verificatieprocedure. Van de Wetering: ”De regeling abnormaal is er eigenlijk vooral om de aanbestedende dienst te beschermen. De verliezende partijen kunnen aangeven dat ze het abnormaal laag vinden, maar uiteindelijk bepaalt de opdrachtgever.”
Een andere optie is volgens de advocaat om te gunnen op de gemiddelde prijs van de inschrijvingen. “Het voordeel hiervan is dat het het inschrijven met reële prijzen bevordert. Een nadeel is dat efficiëntie binnen een taxibedrijf niet wordt beloond. Een Europese rechter oordeelde daarnaast in een eerdere rechtszaak dat het niet is toegestaan om te gunnen op de gemiddelde prijs. Hij acht het niet mogelijk voor inschrijvers om optimaal in te schrijven, omdat zij niet weten wat de gemiddelde prijs is.”
Gunningscriterium
Een beter gunningscriterium kan volgens Van de Wetering zijn dat de inschrijver met de laagste prijs de maximale punten voor zijn prijs krijgt, op voorwaarde dat die niet meer dan een vooraf bekendgemaakt maximumpercentage van de gemiddelde inschrijfprijs afwijkt.
”Als een inschrijver bijvoorbeeld tien procent afwijkt van de gemiddelde inschrijfprijs, dan zou je een vermoeden hebben van een abnormaal lage inschrijving. Dus iedereen die tien procent of meer afwijkt, ligt eruit tenzij hij op verzoek van de aanbesteder aantoont dat hij het voor deze prijs kan waarmaken. Dit, in combinatie met een goede weging van prijs en kwaliteit, is wellicht een optimale optie omdat het reële inschrijvingen bevordert en efficiëntie beloont. Daarnaast is het juridisch goed verdedigbaar”, zo besluit de raadsman.
Prijscriteria
Van de Wetering sprak tijdens zijn presentatie de hoop uit dat aanbestedende diensten gaan nadenken over prijscriteria die én voor de belangen van de taxibranche én voor de belangen van de aanbesteders goed zijn.
Bekijk de presentatie van Joost van de Wetering tijdens het Nationaal Congres Contractvervoer.
Marieke van Gompel
Lees ook:
Forse toename van het aantal faillissementen in de taxibranche
Stel een kilometervergoeding in voor de gebruikers. Hou rekening met de mogelijke combinatie graad per gebied. Automatiseer de taxi’s, waardoor het gebruik ervan controleerbaar is. Dan kan er weer sprake zijn van gezonde marktwerking.
Je bespaart daarmee de aanbestedingskosten. Vervoersmakelaars overbodig. De passagier kan zelf zijn bedrijf kiezen.
Wat en wie kan hiertegen zijn?
Stop met het gunnen van grote contracten, zie iedere rit als een nieuw contract, hierdoor kunnen meerdere aanbieders het werk uitvoeren, meer flexibiliteit. Bepaal één vast tarief, hierdoor weten afnemers en aanbieders precies wat zij aan kosten kwijt zullen zijn of kunnen verdienen. Kwaliteit van het geboden vervoer zal dan eindelijk eens de doorslag gaan geven in plaats van zoals nu (ongeveer) uitsluitend de prijs…
Een mogelijke oplossing voor deze problematiek zou zijn dat de opdrachtgever(s) daadwerkelijk gaan toetsen of de inschrijver doet zoals hij dat in zijn offerte heeft beloofd. Op basis van deze toetsing zou de opdrachtgever de vervoerder kunnen beoordelen. Wanneer de vervoerder herhaaldelijk de gewenste en beloofde kwaliteit niet haalt, maar ook zijn wettelijk verplichtingen niet nakomt, zou dan bijvoorbeeld uitgesloten moeten kunnen worden bij een volgende aanbesteding.
De opdrachtnemer dient ten alle tijden verantwoordelijk te blijven voor het vervoer ook als het vervoer wordt uitbesteed. Wanneer een onderaannemer niet aan de verplichtingen voldoet die de inschrijver is aangegaan dan is en blijft de inschrijver verantwoordelijk.
Ik ben van mening dat er binnen de branche voldoende data voorhanden is om te bepalen wat een marktconforme of kostendekkende prijs is. Organisaties als Panteia(voorheen Nea)en KNV zouden toch moeten beschikken over deze gegevens.
Het is te kort door de bocht om faillissementen direct toe te wijzen aan aanbesteden. De overheid en zorgverzekeraars hebben de afgelopen jaren fors bezuinigd op taxivervoer en met de AWBZ bezuinigingen die nog gerealiseerd moeten worden komt dit op het wegvallen van 25-30 procent van de omzet binnen het contractvervoer. Doordat dit proces van bezuinigingen snel is verlopen is er overcapaciteit in de contractvervoer markt ontstaan.
Het wegvallen van 30 procent van de omzet zal er voor zorgen dat er ook minimaal 20% van de bedrijven in de contractvervoer markt failliet zal gaan. Door deze situatie ontstaat een prijsvorming die benoemd kan worden als bedrijven die een laatste strohalm pakken om te overleven. Dat deze prijsvorming bij aanbestedingen naar voren komt betekend dus niet per definitie dat dit veroorzaakt wordt door aanbesteding, al willen velen dit wel doen geloven