Sociaal Fonds Taxi bestaat dertig jaar. Het orgaan dat toeziet op de juiste naleving van de cao, en ook helpt die naleving mogelijk te maken, vierde dat met een bijeenkomst voor genodigden in Culemborg. SFT schrok er niet voor terug een belangrijk thema aan te snijden en daarmee de aanwezigen tot nadenken aan te sporen: welke toekomst is er eigenlijk voor de cao in de taxibranche? 

Sociaal Fonds Taxi wilde zowel inhoudelijk als feestelijk stilstaan bij zijn dertigjarig bestaan. Het inhoudelijke gedeelte werd verzorgd middels een seminar met verschillende sprekers, waarbij de nadruk lag op de toekomst van de cao en handhaving op diezelfde cao. “Zonder cao, zonder de pariteit in onze branche, is er immers geen Sociaal Fonds Taxi”, zo nam SFT-directeur Henk van Gelderen als eerste het woord.

Hij legde uit dat het SFT voortkwam uit de wens voor een gelijk speelveld: geen concurrentie op arbeidsvoorwaarden. Met 940 bedrijven en 28.000 werknemers op wie de cao van toepassing is, en de miljoenen ritten per jaar die zij uitvoeren, valt op de maatschappelijke relevantie van het sociaal fonds niets af te dingen.

Hard voor weinig

“We doen ons werk op een professionele manier, wat betekent dat we er ook onze boterham mee willen verdienen. Die is in de taxisector nogal dun belegd momenteel. Enerzijds is dat misschien karakteristiek voor de branche, anderzijds komt het door de aanbestedingen waar we mee te maken hebben. Ondanks de oprichting van het Aanbestedingsinstituut Mobiliteit, dat hier verbetering in wil brengen, zullen ook in de toekomst hard moeten werken voor weinig. Daarmee blijft ook het belang van de cao en de naleving daarvan overeind staan”, aldus Van Gelderen.

Eén van de partijen waar SFT in de handhaving mee samenwerkt is de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Frank van Diepenbeek is directeur Handhavingsbeleid en plaatsvervangend inspecteur-generaal van de ILT. Hij kwam in Culemborg het één en ander vertellen de toekomst van het toezicht – een toekomst die overigens nog niet vaststaat. “Roepen we straks alleen nog maar taxi’s op via apps? Of gaat al het taxivervoer straks met zelfrijdende voertuigen en wordt de cao simpelweg overbodig? Hoe het ook zal gaan: voorlopig doen we het met de bestaande taximarkt, en ILT houdt daar toezicht op.”

Goede en veilige taxibranche

Diepenbeek gaf aan dat toezicht onafhankelijk en reflectief moet zijn. “Natuurlijk zijn we bereid met de sector in gesprek te gaan, maar we benadrukken altijd vanuit welke rol en expertise we dat doen zodat onze onafhankelijkheid nooit in het geding komt.” De reflectieve functie heeft te maken met feedback geven aan beleidsmakers over hoe door hen bedachte regels en wetten in de praktijk uitpakken. “Het houdt ook in dat we bekijken of die regels bijdragen aan een goede en veilige taxibranche, dat we nieuwe ontwikkelingen in de gaten houden en dat we nadenken over wat alle sectoren van de ILT mogen verwachten.”

In al die sectoren, dus ook de taxibranche, doen de meeste bedrijven hun best om aan alle regels te doen. Maar er zijn altijd bedrijven die voor eigen gewin gaan, stelde Diepenbeek. “Aan hen is de boodschap helder: aanpassen of verdwijnen. Onze aanpak is uiteraard op dat eerste gericht, maar als bedrijven echt misdrijven begaan kan dat aanleiding zijn om ze van de markt te halen.” Anderzijds geldt: naarmate een branche meer zelfregulerend is, kan de ILT een stap terug doen. Diepenbeek noemde SFT als een mooi voorbeeld van die zelfregulering.

Voortbestaan cao

Vervolgens nam Peter van Lieshout het woord. Hij is hoogleraar maatschappijwetenschappen aan de Universiteit van Utrecht. Tijdens het seminar liet hij zijn licht schijnen over de cao in een maatschappelijke context. “Ik denk dat we in Nederland de laatste vijftien jaar een behoorlijke achterstand hebben opgelopen als het gaat om de vraag hoe je arbeidsverhoudingen op een interessante manier kunt organiseren. Je kunt je zelfs afvragen of het verstandig is om nog in te zetten op het voortbestaan van de cao.”

Van Lieshout betoogde vervolgens dat de landen die het sterkst bezig zijn met sociale normen ook het hardst op weg zijn naar afschaffing van die cao. “In de ontwikkeling van de economie en de arbeidsmarkt is sprake van ontzettend veel dynamiek. Tegelijk heeft het cao-systeem de laatste decennia nauwelijks een ontwikkeling doorgemaakt. Je zou op zijn minst moeten ambiëren om die twee zaken weer wat beter op elkaar aan te laten sluiten.”

Toekomstbestendig of geen toekomst

Het verhaal van Van Lieshout zette de aanwezigen aan het denken en maakte de weg vrij voor een paneldiscussie waar hijzelf en Henk van Gelderen aan deelnamen. Ook aan tafel: Gerard Groten, directeur Arbeidsvoorwaardenbeleid van werkgeversvereniging AWVN en Mariëtte Patijn, Arbeidsvoorwaardencoördinator bij en lid van het dagelijks bestuur van vakbond FNV. Het gesprek werd geleid door Bertho Eckhardt, voorzitter van brancheorganisatie KNV. Gezamenlijk praatten de vijf over ‘de toekomstbestendige cao of een toekomst zonder cao’, iets waar vanuit de zaal ook volop over werd meegepraat. Na dit inhoudelijke deel werd de bijeenkomst feestelijk afgesloten met een netwerkborrel en walking dinner.