KNV: stop aanbesteden contractvervoer, start prijsdifferentiatie

Consumentenvervoer, OV en contractvervoer georganiseerd aanbieden, klantwaardering bij iedere rit bevragen, prijzen differentiëren naar kwaliteit en samenwerken in plaats van concurreren. Dat zijn ontwikkelingen die in de langetermijnvisie van KNV Taxi noodzakelijk worden geacht om de ambitie voor 2025 te realiseren: de taxi in het hart van de mobiliteit laten functioneren. Ondernemers, opdrachtgevers en overheid worden opgeroepen om met deze ontwikkelrichtingen aan de slag te gaan.

De landelijke ondernemersvereniging schreef de visie vanuit de ambitie om de taxibranche volwaardig onderdeel uit te laten maken van het mobiliteitsaanbod in plaats van het huidige veelal specialistische aanbod. “Een fundamentele wijziging van het vervoersmodel in Nederland”, noemt KNV-voorzitter Bertho Eckhardt het. Aan het stuk werkten ondernemers, opdrachtgevers, adviseurs en overlegpartners uit de branche mee. De visie sluit aan op de taxibrief van de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, waaruit bleek dat de overheid open staat voor vernieuwing. “KNV Taxi pakt die handschoen op, samen met de ondernemers en opdrachtgevers.”

Aanbestedingen perspectiefloos

Het model waarin contractvervoer wordt aanbesteed, zoals dit sinds 2001 gebeurt, wordt flink gekraakt in de visie. Uit interviews in de sector bleek dat het een sterke bepaler is geweest voor de forse prijsdalingen (en daarmee gepaarde faillisementen). ‘Het is op dit moment gemiddeld genomen niet mogelijk om kostendekkend te rijden’, zo wordt voorgerekend. Door de sterke nadruk op prijs in de aanbestedingen komt ook de kwaliteit in het geding. Contractvervoer beslaat nu ongeveer driekwart van de gehele taxibranche. Als gevolg van aanhoudende bezuinigingen zal het nog slechts een nichemarkt zijn, aldus Eckhardt.

“Contractvervoer is veel te goedkoop”, gaat Eckhardt verder. “Daardoor zijn er geen middelen om te vernieuwen en te innoveren. Bovendien zien we dat kwaliteit en vernieuwing onvoldoende wordt gewaardeerd in de aanbestedingen. De concurrentie op prijs is dominant. De huidige manier van aanbesteden wordt door de lage prijzen, de druk op de kwaliteit en het gebrek aan innovatieruimte door ondernemers en veel opdrachtgevers als perspectiefloos gezien.”

In plaats daarvan moet de prijs van contractvervoer 20 procent omhoog, van 1,59 euro naar 2 euro per beladen kilometer. Dat is nodig om een gezond evenwicht te krijgen. Een hogere beladingsgraad wordt namelijk niet als reële oplossing gezien. De concurrentie om de markt moet door doorlopende klantwaarderingen veranderen naar concurrentie in de markt. “Opdrachtgevers bepalen de eisen voor de aanbieders, en zij werven zelf klanten.” Dit moet gebeuren door toewijzing van een persoonsvolgend budget waarmee klanten – bijvoorbeeld met behulp van vouchers – zelf kiezen welke erkende vervoerder ze gebruiken.

Slechte reputatie bij consumenten

De liberalisatie van de taximarkt in 2000 heeft niet geleid tot de gewenste resultaten, zo wordt geconcludeerd. Oorzaken daarvan zijn volgens KNV overtallige toetreding van kleine en onervaren taxibedrijven die niet altijd voldoende service leveren, terwijl dit er voor zorgt dat de tarieven niet dalen maar juist stijgen. “Omdat de tarieven niet dalen neemt het taxigebruik niet toe, en dit leidt vaak tot een afname van de productiviteit van taxi’s en een inkomensdaling voor chauffeurs.”

Daar komt de slechte reputatie nog bij, stelt KNV. “Men neemt een taxi omdat het moet. Slechts 28 procent van de mensen noemt een positieve reden om een taxi te nemen: 21 procent gemak en luxe, en 9 procent snelheid/tijdswinst. Driekwart heeft dus een negatieve reden om met een taxi te gaan.” Dat bleek uit onderzoek van de consumentenbond in 2008.

Prijsdifferentiatie

Prijsdifferentiatie zou de oplossing zijn. “Consumenten hebben verschillende voorkeuren en zijn bereid verschillende prijzen te betalen. Taxi’s spelen daar op dit moment onvoldoende op in.” Dit zou voor 2025 betekenen dat er lagere prijzen komen voor eenvoudige taxi’s en daardoor meer consumenten en zakelijke gebruikers de taxi gaan gebruiken. Ook doelgroepen in landelijke gebieden worden genoemd, om hier de taak van het OV over te nemen. Ook moet de taxi aantrekkelijk worden voor klanten die een auto te duur vinden of voor wie nu met het OV reist.

Openbare beoordelingen moeten inzichtelijk maken met wie een klant in zee gaat. Dit zou leiden tot drie effecten: slechte taxi’s of taxi’s buiten het beoordelingssysteem verdwijnen (wie een slechte rating heeft wordt niet gehuurd), klanten weten wat zij krijgen waardoor de reputatie van de taxi verbetert, en er ontstaan mogelijkheden voor prijsdifferentiatie (luxere, beter beoordeelde taxi’s zijn duurder dan eenvoudige, lager beoordeelde taxi’s.

Contractvervoer, OV en consumentenmarkt samen

Contractvervoer, OV en consumentenmarkt zijn nu aparte werelden, terwijl de mobiliteitsvraag niet gesegmenteerd is. Daarom moeten die markten volgens de visie samengaan. Contractvervoer zou ook niet meer langs zeven regelingen moeten gaan. “De klant bepaalt welke reis met welke eisen en welke prijs hij kiest in 2025. Onderscheid tussen de markten is daarbij niet relevant. Wel blijven er specifieke eisen bestaan: extra zorg, vaste tijden en een chauffeur.” Techniek moet het mogelijk maken om steeds te kiezen voor het meest passende aanbod.

Als belangrijke ontwikkeling is ook een verandering nodig in het sterke competitieve karakter van de taxibranche. De vele kortgedingen bij aanbestedingen worden hierbij als voorbeeld aangehaald. “Die zetten een rem op vernieuwing. Innovatie binnen een contract kan aanleiding zijn tot een gang naar de rechter. Zo zit de branche in een houdgreep.” Samenwerking en bundelen van krachten is dus het devies, stelt KNV. “Waarin niet de branche maar de reisbehoefte van de klant centraal staat. Om niet te richten op het beschermen en verdelen van de koek, maar op het gezamenlijk vergroten van de koek.”

Actie is gezien de huidige situatie nodig, stelt voorzitter Eckhardt, van zowel ondernemers en opdrachtgevers als van de overheid. ”Met deze visie denken wij dat taxi de positie kan veroveren die zij in de ogen van KNV Taxi verdient. De taxibranche is bij uitstek sterk in het flexibel en vraagafhankelijk leveren van mobiliteit. En zal in plaats van aan de randen in het hart van de mobiliteit opereren. Wij zullen in deze visie het voortouw nemen.”

Lars Verpalen