Connexxion-chauffeurs leren omgaan met dementerenden

Connexxion heeft het op de juiste wijze omgaan met dementerende mensen opgenomen in de training van zijn chauffeurs op taxi’s en bussen. Wat zijn signalen die er op kunnen wijzen dat iemand aan het dementeren is? En hoe kun je daar als taxichauffeur of buschauffeur het beste op inspelen?

Begin 2017 volgden de eerste 25 chauffeurs deze training. De afgelopen tijd zijn diverse chauffeurs van het bedrijf klaargestoomd om hun collega’s in het hele land te kunnen trainen in het omgaan met demente en dementerende mensen. Daarnaast kan er een online training worden gevolgd. Inmiddels zijn ook andere vervoersbedrijven bezig om hun personeel op dit vlak te onderwijzen.

De trainingen zijn onderdeel van de campagne ‘Samen dementievriendelijk’, een gezamenlijk initiatief van Alzheimer Nederland, pensioenuitvoeringsorganisatie PGGM en het ministerie van VWS. De campagne is onderdeel van het Deltaplan Dementie. De initiatiefnemers willen de komende vijf jaar Nederlanders bewust maken van dementie. Vanwege de vergrijzing zal het aantal mensen met dementie immers toenemen. Bovendien blijven zij langer thuis wonen: gemiddeld zes jaar nadat de diagnose is gesteld. Het doel van de campagne in brede zin is dat mensen dementie bij een ander niet alleen weten te herkennen, maar vervolgens ook iets kunnen betekenen voor iemand met dementie of voor de mantelzorger van die persoon.

Herkennen van verward gedrag

Het ligt dan voor de hand om mensen die beroepsmatig andere personen vervoeren een stukje wijzer te maken over de omgang met demente of dementerende mensen. Zij die al van het zorgvervoer gebruik maken, kunnen immers op enig moment tot de groep demente mensen gaan behoren. Iemand die regelmatig van en naar de dagbesteding wordt gebracht zal een andere aanpak vereisen wanneer deze persoon tekenen van dementie begint te vertonen. Voor buschauffeurs geldt dat zij de hele dag met mensen te maken hebben. Hoe ga je er mee om als de persoon die jouw bus betreedt verward gedrag vertoont dat op dementie wijst?

Stap één is natuurlijk het herkennen van dat verwarde gedrag. Vervolgens moet de GOED-methode worden toegepast: Geruststellen, Oogcontact Maken, Even Meedenken, Dankjewel. Albert Heijn, de gemeente Amsterdam, PPGM en Connexxion zijn enkele van de tientallen partijen die hun medewerkers al laten scholen op dit gebied. Maar ook voor kleine organisaties loont het de moeite om in house een training op maat te laten verzorgen. Daarnaast is het mogelijk om verschillende online trainingen te volgen op www.samendementievriendelijk.nl. Dan betreft het zowel de basistraining als trainingen per sector, zoals de taxibranche.

Rollenspellen

Connexxion is dus zo’n partij die de training in eigen huis laat verzorgen. Na de eerste 25 medewerkers waren chauffeurs aan de beurt die binnen het vervoersbedrijf al actief zijn in het bijscholen en opleiden van bestaande en nieuwe collega’s. Het omgaan met dementerende mensen wordt onderdeel van de training die nieuwe taxi- en buschauffeurs van deze ervaren collega’s krijgen. Tijdens het laatste deel van de train de trainer-bijeenkomst kwam onder meer naar voren dat veel van hen al de nodige ervaring met dementerende mensen hebben opgedaan.

Tijdens het afsluitende deel van de training werd de praktijk gesimuleerd met rollenspellen. Daarbij kwam onder meer naar voren dat je nooit moet ingaan tegen iemand met dementie, omdat dit de situatie doorgaans alleen maar erger maakt. Docente Ilse Roelofsen speelde bijvoorbeeld een vrouw die bij één van de deelnemers aanbelde, om hem vervolgens mee te delen dat zijn huis ongezellig was ingericht. “En dan zult u zelf ook wel een ongezellig iemand zijn”, stelde zij. Aan de chauffeur de taak om dat te erkennen en niet tegen een dergelijke aantijging in de gaan, hoe oneerlijk dat soms ook kan voelen.

Niet tegenin gaan

De chauffeurs beeldden in tweetallen ook situaties uit de dagelijkse praktijk uit. Een voorbeeld: een chauffeur haalt een man op teneinde hem naar de dagbesteding te brengen. Die man is er echter van overtuigd dat hij naar de verjaardag van zijn dochter gaat. De chauffeur gaat daarover in discussie met de man. Is dat de juiste oplossing? Nee, concluderen de andere cursisten, want het heeft geen zin om tegen hem in te gaan. Hoe pak je het dan wel aan? De consensus luidde: erkennen dat je je waarschijnlijk vergist hebt, zodat hij meegaat. Dan rij je alsnog naar de dagbesteding, waar waarschijnlijk zal blijken dat de man daar inderdaad moet zijn. De situatie is dan in alle rust opgelost, zonder dat er voor de dementerende persoon aanleiding is geweest om verder in verwarring te raken.

Ilse Roelofsen licht de training toe. “De training bestaat uit twee dagen. Eerst kregen de chauffeurs een dag en een avond theorie. Tijdens de tweede dag draaide het om de praktijk. In de ochtend ging het over de manier waarop je dit onderwerp kunt presenteren, terwijl het in de middag door middel van rollenspellen in de praktijk is gebracht. Daarin leren de deelnemers om hun verhaal op didactische wijze op een groep over te brengen.”

Voorbeelden uit de praktijk

Tijdens de training bleek zoals gezegd ook dat diverse deelnemende chauffeurs al de nodige ervaring met dementerende mensen hebben opgedaan. Dat kwam naar voren in de verhalen die ze vertelden, maar ook in hoe ze invulling aan het rollenspel gaven. Volgens Roelofsen “helpt het altijd als mensen al ervaringsdeskundig zijn. In dit geval zijn veel deelnemers dat vanuit hun privésituatie. Dergelijke kennis helpt bij het doorgeven van kennis aan een ander. En op mijn beurt neem ik de praktijkervaringen van deelnemers weer mee in volgende trainingen. Wat mensen zoal in hun leven meemaken met dementerende mensen kunnen wij in trainingen immers als voorbeelden gebruiken.”

Roelofsen merkte dat de groep chauffeurs die straks hun collega’s leren omgaan met demente mensen, zogezegd erg goed in de materie zat. “Ze pakken het goed op en begrijpen ook echt wat de bedoeling is. Bovendien kunnen ze het goed spelen en aan elkaar laten zien, wat misschien ook weer voortkomt uit wat ze zelf al meegemaakt hebben. Leerstof blijft veel beter hangen als je kunt laten zien waar het over gaat. Waar de rollenspellen nu in tweetallen worden gedaan, doen de deelnemers de training van collega’s in hun eentje. Dat biedt weer de mogelijkheid om het rollenspel met hun eigen cursisten te doen.”

Steeds meer dementerenden

Roelofsen en haar collega’s merken dat de noodzaak om goed te leren omgaan met dementie steeds breder wordt erkend. “We hebben de training al voor andere taxibedrijven verzorgd en dat gebeurt ook steeds meer. Het is de bedoeling dat het in de taxibranche en andere sectoren verder wordt uitgerold en dat zien we gelukkig ook gebeuren, zowel vanuit bedrijven als overheden en vrijwilligersorganisaties. De kennis over hoe je met dementie hoort om te gaan moet in Nederland steeds breder aanwezig zijn. Het aantal demente mensen groeit en ze wonen ook steeds langer thuis. Dat betekent dat ze zich op straat en in winkels, taxi’s en bussen zullen begeven. Het is belangrijk om dat te herkennen en te weten wat je vervolgens kunt doen.”

Signalen die wijzen op dementie zijn onder meer dat mensen vaak hetzelfde vragen, niet goed meer weten waar ze eigenlijk naar op weg zijn, tijden en afspraken vergeten en meer. Wie deze signalen wil leren herkennen en wil weten hoe te handelen in een situatie met een dement persoon kan daarvoor ook gratis de online basistraining van Samen Dementievriendelijk volgen. Deze online training is er ook in een versie die specifiek op de taxibranche ingaat.

Wil je ook elke week de gratis nieuwsbrief van TaxiPro ontvangen? Vul hier jouw e-mailadres in: