Als touringcarbedrijven een zzp-chauffeur inhuren om ritten voor hen uit te voeren, valt hij niet onder de CAO Besloten Busvervoer. Maar dan moet het wel om een échte zzp’er gaan, en niet om een schijnzelfstandige. Dat blijkt uit een uitspraak van de rechtbank Zeeland-West-Brabant. Het betekent overigens niet dat busbedrijven nu massaal zzp’ers kunnen inhuren. “Dan wordt er niet voldaan aan de communautaire vergunningplicht zoals gesteld in de WP2000”, zegt Carlo Cahn, secretaris KNV Bus.

In de CAO Besloten Busvervoer staat dat het verboden is voor een touringcar-ondernemer om het vervoer te laten uitvoeren door chauffeurs die niet bij hem in loondienst zijn. Er zijn enkele uitzonderingen. En daar heeft de rechter nu een échte zzp’er aan toegevoegd.

Schijnzelfstandigen

De kantonrechter heeft namelijk in zijn uitspraak bepaald dat de uitzondering in de CAO Besloten Busvervoer ‘rechtsgeldig is voor zzp’ers die ‘schijnzelfstandigen’ zijn als bedoeld in het HvJEU-arrest van 4 december 2014 (FNV KIEM/Staat der Nederlanden), maar geen rechtsgevolg heeft voor zzp’ers als zelfstandige marktdeelnemers, ondernemingen in de zin van artikel 101 lid VWEU’.

Dat betekent dat een touringcar-ondernemer die een zzp’er wil inschakelen, zich ervan moet verzekeren dat het hier om een échte zzp’er gaat. Er moet onder meer sprake zijn van zelfstandig marktgedrag en geen afhankelijkheid van de opdrachtgever, bijvoorbeeld omdat de zzp’er aantoonbaar meerdere opdrachtgevers heeft.

Zzp’er

Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan een rijschoolhouder met een D-rijbewijs, die af en toe door diverse touringcar-bedrijven voor ritten ingezet kan worden op basis van een factuur in plaats van loondienst. Bijvoorbeeld om pieken in het hoogseizoen weg te rijden.

Onlangs is de CAO Besloten Busvervoer algemeen verbindend verklaard. In de cao is een verbod opgenomen voor een touringcar-ondernemer om chauffeurs in te zetten die niet bij hem in loondienst zijn, met enkele uitzonderingen. In die uitzonderingen is de zzp’er als zelfstandige marktdeelnemer niet opgenomen. Terwijl de rechter nu wel heeft bepaald dat hij niet onder de cao valt.

Communautaire vergunning

André Jansen van ZZP Collectief Service strijdt al jaren voor de wijziging van de cao. Hij wil als zelfstandig ondernemer ingehuurd worden door onder meer ABC Specials uit Baarle-Nassau. En met zijn eigen onderneming Vipnight gebruik maken van voertuigen van busbedrijven, zoals ABC. Jansen bezit zelf geen communautaire vergunning, de touringcarbedrijven waar hij zaken mee doet wel.

“Het tarief als ik me laat inhuren door een busbedrijf is hoger dan het uurtarief van een reguliere chauffeur. Dus er is geen sprake van ontduiking van de Cao-loonschalen. Bovendien is er geen sprake van schijnzelfstandigheid, omdat ik mijn hoofdinkomsten uit andere bronnen haal”, licht Jansen toe.

Wet Personenvervoer

De vraag is alleen in dit geval of er door zzp’ers wordt voldaan aan de WP2000. Volgens de Inspectie ILT bestaat er geen bezwaar om zzp’ers in te zetten die niet over een communautaire vergunning beschikken. “De eis van dienstbetrekking is al jaren uit de WP2000 gehaald’, licht ILT woordvoerster Yeter Atmaca toe.

“Een onderneming mag een chauffeur inhuren van een uitzendbureau of een zzp’er als chauffeur inhuren en binnen zijn eigen onderneming laten rijden, waarbij rekening en risico voor de vergunninghouder is. De chauffeur valt dan dus onder verantwoordelijkheid van de vervoerder. De chauffeur zal dus zijn kaart moeten uitlezen in de apparatuur van de onderneming waar hij op dat moment heeft gereden.”

KNV

Maar volgens KNV Bus bestaat er geen mogelijkheid om zzp’ers zonder communautaire vergunning in te huren. Want volgens de brancheorganisatie wordt óf de Cao overtreden, óf de WP2000. “Als rekening en risico voor vergunninghouder is, zoals het geval dat ILT uitlegt, dan heb je al snel de situatie van een schijnzelfstandige”, legt Cahn uit.

“Als rekening en risico voor de chauffeur in kwestie is, dan heb je de situatie die in het recente vonnis staat; namelijk een zzp’er als zelfstandig marktdeelnemer. En dan zal hij zelf een vergunning moeten hebben.”

Zzp’ers

Er zijn volgens KNV twee smaken zzp’ers, vertelt Cahn. “De zzp’er waarbij rekening en risico voor de inhurende ondernemer is. Dat kan heel goed een schijnzelfstandige zijn in de zin van de recente gerechtelijke uitspraak. In dat geval schrijft de Cao voor dat er de eis van dienstbetrekking geldt.”

“Als het geen schijnzelfstandige is, betreft het een zzp’ er die wel voor eigen rekening en risico actief is. In dat geval is hij een ‘echte zzp’er’. Daarover mag de Cao niks voorschrijven, maar de wet wel. In dat laatste geval heb je namelijk volgens de WP 2000 een communautaire vergunning nodig”, aldus de KNV Bus-secretaris.

Controle

De vraag is alleen wel hoe hier in de praktijk mee omgegaan zal worden. Want de ILT houdt zich meestal niet bezig met controles op het soort dienstverband van de chauffeur. Die kijkt alleen of de touringcar-ondernemer over een communautaire vergunning beschikt. En de zzp’er die geen schijnzelfstandige is, valt sinds de rechterlijke uitspraak definitief buiten de CAO Besloten Busvervoer. En dus heeft cao-controleur FSO daar niets over te zeggen.

Inmiddels zijn er ook Kamervragen gesteld door D66 waarom het artikel in de CAO Besloten Busvervoer niet is aangepast aan de uitspraak van de rechter. Wat kamerlid Van Weyenberg betreft moet in de cao worden toegevoegd dat die geen rechtsgevolg heeft voor zzp’ers als zelfstandige marktdeelnemers.

Personenvervoer

Maar volgens KNV zal zo’n aanpassing weinig verschil maken omdat het verrichten van besloten busvervoer in de WP2000 gelijkgesteld is het aanbieden van dat vervoer. Over het voorbeeld met de ingehuurde rijschoolhouder als chauffeur, zegt Cahn: “De rijschoolhouder biedt dan personenvervoer aan in de zin van de wet en daarmee is hij toch weer gehouden aan de vergunningsplicht.”

Bart Pals