Combinatie doelgroepenvervoer en OV kan oplossingen bieden

Het openbaar vervoer en het doelgroepenvervoer krijgen steeds meer met elkaar te maken en hebben ook bepaalde knelpunten en uitdagingen gemeen. Zo worden OV-lijnen in landelijke gebieden dunner en daar liggen kansen om samen te werken met de taxibranche. Vanuit de gedachte dat samen meer bereikt kan worden, werd onlangs in Rotterdam de eerste Netwerkdag Collectief Vervoer gehouden onder het motto ‘Samen verder’.

De eerste Netwerkdag Collectief Vervoer, georganiseerd door CROW, was een bundeling van wat eerder twee losse evenementen waren: het Landelijk Congres Doelgroepenvervoer en de OV-Netwerkdag. Tijdens de plenaire opening werd al snel duidelijk dat ‘samen verder’ meer is dan een streven dat mooi klinkt. Het is in zekere zin ook noodzaak. Beide vormen van vervoer staan onder druk: het OV met name in de landelijke gebieden waar de dunne lijnen steeds dunner worden en in het doelgroepenvervoer staan de budgetten nog altijd onder druk. Er vinden al verschillende vormen van samenwerking plaats en tegelijk is die samenwerking niet op alle vlakken mogelijk. Maar het congres was wel een mooie gelegenheid om te bekijken wat OV en doelgroepenvervoer voor elkaar kunnen betekenen, zodat in beide sectoren efficiënter kan worden gewerkt.

Verschillen zijn er natuurlijk ook. De gebruikersgroepen zijn anders en waar het OV enkele handenvol opdrachtgevers kent, vervult in het doelgroepenvervoer elke gemeente die rol. Ook de financiering vindt op verschillende manieren plaats, net als het meten van de klanttevredenheid. Het OV kent een jaarlijkse, algemene barometer die wellicht in het contractvervoer ook niet zou misstaan. Maar daar staan overeenkomsten tegenover. Het gaat erom dat mensen op een comfortabele, veilige, snelle en betaalbare manier van A naar B worden gebracht, door een vakkundige bestuurder en voorzien van de juiste informatie. Uit die overeenkomsten valt voor beide sectoren veel winst te behalen.

Community doelgroepenvervoer

Na de plenaire opening waarin de overeenkomsten en verschillen tussen de deelnemers globaal in kaart werden gebracht, konden de deelnemers een reeks workshops bijwonen. Eén daarvan ging over samenwerken in een community, en dan specifiek gericht op doelgroepenvervoer. Is daar behoefte aan? Zo ja, wie nemen er dan aan deel? En met welk doel? Is ‘community’ eigenlijk wel een goede benaming? Op deze en andere vragen hoopte CROW wat eerste antwoorden te verzamelen. TaxiPro publiceerde onlangs al een uitgebreid verslag van deze workshop. Kort samengevat hebben de deelnemers zeker behoefte aan zo’n community, waarin alle belanghebbenden een rol moeten spelen en waarvan CROW als moderator zou kunnen dienen.

Een andere workshop ging over zero emissie-doelgroepenvervoer. Om dat concept daadwerkelijk een kans van slagen te geven, moet vooral de beschikbaarheid van uitstootvrije taxivoertuigen verbeterd worden. Voor de gebruikers is het belangrijk dat het voorzieningenniveau hetzelfde blijft. Dat bleek tijdens een workshop over dit onderwerp, die werd verzorgd door Vincent Joanknecht en Mark van Kerkhof van APPM Management Consultants. Zij hadden drie stellingen geformuleerd.

“In het proces op weg naar volledig emissievrij doelgroepenvervoer in 2025 moeten alle gemeenten meegenomen worden”, zo luidde de eerste uitdaging. De tweede uitdaging was hetzelfde geformuleerd, maar met vervoerders in plaats van gemeenten. Uitdaging drie ging uit van de mensen die vervoerd moeten worden: “Acceptatie van zero emissie-doelgroepenvervoer door gebruikers verdient de aandacht.”

Beter financieren

Na afloop van de workshop lichtte Mark van Kerkhof de belangrijkste bevindingen toe. “Als je uitgaat van volledige emissievrij doelgroepenvervoer in 2025, dan lopen vervoerders vooral tegen de beschikbaarheid van taxivoertuigen aan. Het aanbod daarin is nu nog beperkt. Door verschillende mensen werd ook nog over de financiering van die voertuigen gesproken. Maar ik geloof er zelf in dat naarmate er meer zero emissie-voertuigen beschikbaar worden ook de financierbaarheid ervan sterk zal verbeteren.”

Het was volgens de workshopdeelnemers zeker van belang om ook naar de wensen van gebruikers te luisteren. Tegelijk was er het besef dat de overstap naar uitstootvrij vervoer voor veel mensen weinig zal uitmaken, zolang dat vervoer zelf er maar niet onder lijdt. “Voor die gebruikers moet vooral het voorzieningenniveau gehandhaafd blijven. Zero emissie-doelgroepenvervoer in 2025 is een mooi doel, maar het moet niet ten koste van alles gaan. En het speelt een rol dat je met een kwetsbare groep mensen te maken hebt”, benadrukt Van Kerkhof.

Omvallen bij verkeerslicht

Hij geeft aan dat uitstootvrij vervoer als nadeel heeft dat het niet echt zichtbaar is. “Uitstoot en fijnstof zijn schadelijk voor de gezondheid van mensen, alleen zie je dat niet direct. Als iemand wordt aangereden, zijn de gevolgen meteen duidelijk. Niemand valt om bij een verkeerslicht omdat hij aan schadelijke uitstoot is blootgesteld, maar het kan wel het leven van die persoon verkorten. Daarom wordt er zo veel geld in verkeersveiligheid gestoken, terwijl schoner vervoer ook een groot positief effect zal hebben.”

Volgens Van Kerkhof zijn marktpartijen klaar om werk te maken van zero-emissie doelgroepenvervoer. “De vraag is niet meer of het gaat gebeuren, maar in welk tempo. Marktpartijen sorteren daar op voor en vinden het fijn de overheid duidelijk over dit onderwerp. Dan weten ze ook waar ze op moeten investeren. Wel zien we dat zero emissie-doelgroepenvervoer bij gemeenten nog niet echt een thema is, dus er ligt wel een uitdaging om dat meer onder de aandacht te brengen.”

Niet meteen alle antwoorden

Naast deze twee worskhops werden er nog zes andere gehouden. Deze gingen over onder meer MaaS in landelijk gebied, een toegankelijk OV-netwerk en vraaggestuurd OV. Daarnaast werd in het CV-Lab gepraat over de integratie van beide vervoersvormen en bood het Community Café de mogelijkheid om uitgebreid over alle thema’s van de dag te praten. Tijdens de afsluiting kreeg KNV-directeur Hubert Andela een manifest aangeboden waarin in alle globale bevindingen van de dag staan. Uiteraard zijn dat nog geen definitieve antwoorden, maar tezamen vormen ze wel een startpunt om verder te praten over de samenwerking tussen openbaar vervoer en doelgroepenvervoer.

‘Samen verder’ betekent ook dat wordt gekeken naar de vraag ‘Hoe nu verder?’ Dat is niet zozeer een kwestie van meningen, maar eerder van allerlei aspecten van OV en doelgroepenvervoer die allemaal tegen het licht moeten worden gehouden. Een Netwerkdag Collectief Vervoer hoeft niet meteen alle antwoorden op te leveren, maar geeft de betrokkenen uit beide sectoren en allerlei subsectoren wel de kans om daar met elkaar over na te denken en een beeld van elkaar te krijgen. Zo worden wensen, kansen, en beperkingen in kaart gebracht. Bovendien hoeft men niet op nul te beginnen, want er gebeurt al veel op het snijvlak van OV en doelgroepenvervoer. Hoe de sectoren samen verder gaan, moet de komende maanden en jaren worden bedacht.

Lees ook: Community doelgroepenvervoer in oprichting