Verontrustende conclusies kwamen eind maart voort uit een onderzoek van Ouders & Onderwijs naar het leerlingenvervoer. Meer dan 500 ouders van kinderen die hier gebruik van maken namen deel. Ronald Derks, senior adviseur contractbeheer bij Forseti, herkent de punten uit het rapport. Hij mist alleen veel context, nuance en begrip.

“Het leerlingenvervoer moet beter”, concludeert Ouders & Onderwijs op basis van het onderzoek. “Ritten zijn vaak veel te lang, er zijn te veel chauffeurswissels en sommige gevallen is het zelfs onveilig in de bus. Daarnaast worden klachten slecht afgehandeld en is er weinig tot geen ruimte voor maatwerk. De al kwetsbare leerlingen die gebruik maken van leerlingenvervoer zijn de dupe en komen uitgeput aan op school.”

Volgens Derks is het leerlingenvervoer inderdaad niet perfect en hielpen de afgelopen twee jaar daar ook niet aan mee. “Voor iedereen stond de wereld op z’n kop, alles wat we beschouwden als normaal bestond niet meer. Dat geldt ook voor alle schoolgaande kinderen”, stelt hij. “En dus ook de leerlingen in speciaal onderwijs.”

Genuanceerder beeld

Nu wil hij corona niet aanwijzen als de grote veroorzaker, maar het is volgens hem wel belangrijk om stil te staan bij de context waarin dit onderzoek is afgenomen. “Het onderzoek is namelijk afgenomen in februari 2022, aan het einde van een periode die zich lastig laat beoordelen als ‘normaal’.” Bovendien vraagt hij zich – zoals het rapport zelf ook al aangeeft – af of 527 ouders een realistische spiegel voor heel Nederland kunnen bieden. “Er gaat naar mijn mening namelijk ook erg veel wél goed. Uit onze eigen tevredenheidsonderzoeken komt een ander en meer genuanceerd beeld naar voren. Daarnaast is het goed om structureel feiten over reistijden en andere ritprestaties te verzamelen en te monitoren.”

Te lange ritten

Er zijn wel een aantal punten die hij herkent, zoals dat ritten vaak te lang zijn. “Het beperkt zich echter wel tot sommige gevallen. Data uit mijn dagelijkse praktijk laat zien dat plus minus 60 procent van alle routes in een regio in het westen van het land dertig minuten of korter duren. Dit neemt niet weg dat een onnodig lange reistijd onwenselijk is”, benadrukt hij.

In de praktijk ziet Derks ook dat een lange reistijd niet altijd met het vervoer te maken heeft. “De filedruk neemt weer snel toe en op veel plaatsen zorgt een klein incident al voor veel vertraging, ook structureel. Je kunt je voorstellen dat een busje dus niet altijd in beweging is. Het vervoer komt steeds vaker en steeds langer stil te staan. Niemand heeft er belang bij om ritten onnodig lang te maken. Het kind niet, de gemeente niet en ook de vervoerder niet, zeker bij de huidige krapte op de arbeidsmarkt.”

Chauffeurswissels en meer pesten en agressie

Hij herkent zich ook in het feit dat er teveel chauffeurswissels zijn. De arbeidsmarkt werkt hierbij volgens hem niet mee. “Er wordt met man en macht gezocht, maar er zijn gewoon geen chauffeurs beschikbaar. Door het tekort is de planning minder stabiel en dan hebben we het nog niet over de uitval. Het ziekteverzuim onder chauffeurs ligt de afgelopen maanden tussen 10 en 15 procent. Vervoersbedrijven moeten het dus doen met de mensen die ze beschikbaar hebben en uit ervaring kan ik je vertellen dat die mensen keihard werken om alles door te laten gaan.”

Lees ook: ‘Beperkende regelgeving houdt nieuwe taxichauffeurs van de weg’

Uit het onderzoek is ook gebleken dat pesten en agressie onderweg toeneemt. Derks denkt dat dit deels te maken heeft met het chauffeurstekort. “Je kunt je voorstellen dat een chauffeur die iedere dag dezelfde leerlingen vervoert een groep beter in de hand kan houden dan een vervanger. Verandering geeft onrust en momenteel krijgen kinderen teveel met veranderingen te maken. Toch krijg ik ook vaak terug dat er een negatieve verandering merkbaar is in het gedrag van de kinderen. En dan is het zelfs voor chauffeurs met een vaste rit lastig om de rust te bewaren.” Dit probleem is volgens hem groter dan het vervoer en moet naar zijn idee breder worden opgepakt.

Klachtafhandeling en maatwerk

Ook het feit dat de klachtafhandeling als slecht wordt gezien, is volgens Derks terecht. “Klachtenafhandeling is niet de core business van vervoersbedrijven. Volgens mij worden klachten teveel “standaard” afgehandeld terwijl specifieke aandacht voor het probleem van de klager wenselijk is. Kun je het niet oplossen? Leg het dan in elk geval goed uit. Hierbij is het goed om feiten te gebruiken uit de eerder genoemde data. Dit moet inderdaad beter.”

Tot slot is hij het ermee eens dat er weinig tot geen ruimte voor maatwerk is in het leerlingenvervoer. “Leerlingenvervoer is een collectief systeem dat kan bestaan door het efficiënt vervoeren van meerdere leerlingen in een route. Er is ruimte voor maatwerk en uitzonderingen, maar dat is beperkt.” Maatwerk leidt volgens Derks vaak tot meer routes, waardoor er meer chauffeurs nodig zijn. “Veel meer ruimte zal er in de huidige arbeidsmarkt ook niet snel komen, denk ik zo.”

Aanbevelingen

In het rapport staan een aantal aanbevelingen, waaronder dat er voor de mogelijkheid voor vervoer naar meerdere adressen gezorgd moet worden, zoals naschoolse opvang of een tweede huisadres. Volgens Derks is dit momenteel in de meeste contracten al mogelijk en gebeurt dit op grote schaal. Daarnaast wordt er aanbevolen dat er landelijk onderzoek naar de ervaringen van ouders en leerlingen naar de kwaliteit van het leerlingenvervoer gedaan moet worden. “Ik juich een structureel landelijk onderzoek van harte toe”, reageert Derks. “Voor het ov is een dergelijk onderzoek er al, namelijk de ov-klantbarometer.”

In het rapport wordt ook aanbevolen dat er afspraken worden gemaakt over vaste chauffeurs, de kennismaking en de opleiding van chauffeurs. Deze afspraken zijn volgens Derks al contractueel vastgelegd. Samenwerken en toezicht houden om deze afspraken waar te maken is naar zijn idee wel nodig. Ook kwaliteitscriteria zijn al vastgelegd in contracten. “Er moet wel goed met betrokkenen worden gekeken of alles gaat zoals afgesproken. Daar mag meer aandacht voor zijn”, aldus Derks. Ten slotte wordt er aanbevolen om meer maatwerk te bieden in het aanbod en andere vormen van de organisatie van het vervoer te stimuleren. Dit lijkt Derks, zeker nu, niet altijd wenselijk. “Teveel maatwerk vergroot de kans op fouten en kan voor andere leerlingen betekenen dat er geen vaste chauffeur meer is. Op dit moment zorgt het alleen maar voor grotere tekorten.”

Goed dat er aandacht is

Derks wil benadrukken dat hij blij is met het onderzoek en dat er aandacht is voor het onderwerp. “Maar laten we dan ook aandacht hebben voor de context, de huidige arbeidsmarkt en de mensen die dagelijks keihard werken om onze kinderen te vervoeren.” Forseti zou graag Ouders & Onderwijs uitnodigen om meer inzicht en context te krijgen in het gehele spectrum.

Lees ook: Keuze voor een vervoerder bij de reiziger leggen: slim of inefficiënt?