Geen waslijst aan eisen en voor een zo laag mogelijke prijs inschrijven, maar vervoerders die worden uitgedaagd om met hun specialistische kennis voor een vast budget het doelgroepenvervoer zo efficiënt mogelijk in te richten en de kwaliteit voortdurend te verbeteren. Met deze benadering hopen zeven West-Friese gemeenten en de vervoerders ZCN en DVG vanaf 1 augustus kwalitatieve en maatschappelijke stappen voorwaarts te maken.

De zeven Westfriese gemeenten zijn Enkhuizen, Hoorn, Stede Broec, Opmeer, Drechterland, Medemblik en Koggeland. Samen kozen zij voor een nieuwe benadering van het vervoer onder de naam Doelgroepenvervoer West-Friesland. Dat bracht ook een ander soort aanbesteding met zich mee, waarbij innovativiteit, maatschappelijk rendement, partnerschap en duurzaamheid, samenwerking de belangrijkste begrippen zijn.

Het wmo-vervoer zal de komende vijf jaar worden gedaan door Bios Personenvervoer namens Zorgvervoercentrale Nederland (ZCN). Daarmee verandert de partij die het wmo-vervoer in dit gebied verzorgt niet; de invulling echter wel. DGV Personenvervoer neemt het vervoer van leerlingen, cliënten van WerkSaam en jeugdzorgcliënten straks voor zijn rekening. Daarvoor worden de franchisenemers Taxi Kraijer, Taxi Tromp en Taxi Centrale West-Friesland ingeschakeld. De contracten kunnen na afloop van de genoemde vijf jaar nog tweemaal met een jaar worden verlengd.

Touringcars of taxibusjes

Die bovengemiddelde contractduur hangt samen met de aard van de nieuwe aanpak. De ambitie is namelijk om de kwaliteit en efficiency van het doelgroepenvervoer steeds te blijven verbeteren. Zo gaat men misschien voor een deel van het vervoer touringcars inzetten in plaats van losse taxibusjes. Er wordt ook naar gestreefd meer mensen uit de doelgroep met het openbaar vervoer te laten reizen – mits verantwoord, onder begeleiding en altijd met de optie om weer terug te gaan naar taxivervoer.

Of dat allemaal gaat gebeuren, hangt af van onder meer wenselijkheid en haalbaarheid. Zaken die op basis van de praktijk na 1 augustus moeten worden beoordeeld tot op individueel niveau, want de persoonlijke omstandigheden van de reiziger zullen altijd leidend zijn. Voor het eventueel invoeren van deze en andere maatregelen is tijd nodig, en die tijd gunnen de betrokkenen zichzelf dus ook.

Opmerkelijk aspect is nog dat de gereden ritten bij het vaste vervoer worden betaald op basis van wat de BCT registreert. Dit acht de opdrachtgever met het oog op transparantie belangrijk. Vanuit softwaresysteem Euphoria kunnen deze ritten worden gemonitord. Zo wordt duidelijk hoe lang de vervoerders er over doen om ze te rijden.

Vernieuwend voor vervoersbranche

De samenwerking tussen de zeven gemeenten op het gebied van leerlingenvervoer en later wmo-vervoer is niet nieuw. Het idee om alles te bundelen stamt uit 2010. De afgelopen jaren zijn gebruikt om de overgang naar de nieuwe manier van werken voor te bereiden. Die leidt onder meer tot schaalvoordelen en samenwerking met zorginstellingen en de regionale werkvoorziening WerkSaam. “En dat komt allemaal ten gunste van de reiziger”, benadrukt wethouder Elly Deutekom van Opmeer.

Als methode voor de aanbesteding werd het principe van prestatie-inkoop gehanteerd – beter bekend als Best Value Procurement. Op zich geen noviteit, maar: “Voor de vervoersbranche is dat zeer vernieuwend”, verzekert Deutekom. Het is de insteek om geen enorme riedel aan eisen en criteria aan de inschrijvers te stellen. Met een vast budget valt de druk om laag in te schrijven weg. En dus krijgen de vervoerders de kans hun kennis en expertise aan te wenden, en zo op basis van kwalitatieve oplossingen het verschil te maken ten opzichte van andere inschrijvers.

Ervaren vervoerder

Laurens van Remortele van ZCN keek wel even op van het aanbestedingsdocument dat werd gepubliceerd. “Het programma van eisen bestaat normaal uit zo’n veertig tot honderd pagina’s. In dit geval stonden alle eisen op een half A4’tje.” Hij geeft aan dat ZCN als inschrijver door de gemeentes werd geprikkeld om een stap verder te gaan. “Op basis van onze referenties was wel duidelijk dat we een ervaren vervoerder van mensen zijn. Maar we werden uitgedaagd om te onderbouwen waarom we daar goed in zijn, om te omschrijven welke risico’s er zijn en hoe we daar op in willen spelen, en om aan te geven welke kansen wij als vervoersspecialist zien.”

“De vervoerder is vrij om zaken met elkaar te verbinden en samenwerkingen aan te gaan met andere vervoerders en andere gemeenten dan de zeven West-Friese”, stelt wethouder Deutekom. Ze geeft het praktijkvoorbeeld van een leerling uit Beverwijk die naar een dovenschool in het Groningse Haren moet. “Dat zou in de oude situatie een solorit zijn. Nu kan de chauffeur echter naast die scholier uit Beverwijk ook in Hoorn een aantal leerlingen oppikken en die meenemen naar Haren. Dat brengt voor iedereen voordelen met zich mee en de leerlingen hebben er weinig tot geen last van.”

Flexibiliteit en mobiliteit

ZCN heeft zelf ingespeeld op het feit dat een deel van zijn reizigers op de juiste momenten best gebruik kan maken van het openbaar vervoer. Dit wordt laagdrempelig gemaakt door altijd voor begeleiding te zorgen. Eerst persoonlijk, daarna via een systeem waarmee de reiziger continu gemonitord wordt. “Op die manier willen de reizigers meer flexibiliteit en mobiliteit bieden”, aldus Van Remortele. In dat kader komen voor de wmo-doelgroep binnen Hoorn ook drie elektrische shuttlebusje beschikbaar, die snel kunnen worden geregeld voor korte afstanden binnen de stad.

“Ons is deze andere manier van aanbesteden uitermate goed bevallen”, zegt Michel Leenders van DVG. “We zijn al snel met onze drie franchisenemers in dit gebied om tafel gegaan om te bekijken hoe we dat vaste vervoer zo goed mogelijk in kunnen vullen. Zo gaan wij inderdaad bekijken welke leerlingen en cliënten eventueel de overstap kunnen maken naar het openbaar vervoer, en wat de mogelijkheden zijn om het vervoer dat nu in zes tot acht busjes plaatsvindt voor een deel te bundelen in vervoer per touringcar. Dat zullen we heel voorzichtig aanpakken, met alle aandacht voor persoonlijke wensen en omstandigheden, en mensen houden altijd het taxivervoer om op terug te vallen als het niet blijkt te werken.”

Wekelijkse rapporten

Zonder iets op de plannen en ambities af te dingen: in de praktijk moet blijken of het allemaal zo werkt als gepland. De komende tijd wordt er eerst uitvoerig met de doelgroepen en hun omgeving gecommuniceerd over de plannen. Per 1 augustus gaat de nieuwe werkwijze dan van start, en vanaf dat moment zal er elke drie maanden uitgebreid worden geëvalueerd. Maar het gaat verder dan dat, benadrukt Jantonio Spataro, inkoopadviseur van de gemeente Hoorn. “Bij Best Value Procurement is het gebruikelijk om met wekelijkse rapporten te werken. Dus per week wordt alles wat opvalt, zowel positief als negatief, gerapporteerd en kort besproken.”

Vincent Krabbendam