Vakbond FNV Bondgenoten luidt de noodklok over de huidige taxibranche. De bedrijven zijn op weg met een race naar de bodem, wat ten koste gaat van zowel personeel als gebruikers. De bond spreekt over twijfelachtige prijsvechters, zeer afhankelijk van rondgepompt personeel, illegale praktijken, cao-ontduikingen en veel arbeidsconflicten. De voordelen die taxibedrijven hiermee halen worden gebruikt om nóg lager in te schrijven bij aanbestedingen in het contractvervoer. FNV-bestuurder Remko Mast heeft daarom een aantal verbetervoorstellen gepresenteerd; het Deltaplan Taxi 2013.

“De taxisector lijkt gevangen in een spiraal naar beneden. De gemiddelde uurprijs is ten opzichte van 10 jaar geleden soms meer dan 20% gezakt terwijl de kosten flink hoger zijn. Elk taxibedrijf gebruikt kostenbesparende maatregelen ten koste van de werknemer, zoals cao-verslechteringen of subsidies van uitkeringsinstanties, om tegen een nog lager uurtarief in te schrijven”, zegt FNV-bestuurder Remko Mast. “De taxisector lijkt hierdoor op weg te zijn naar een absolute onderkant van de arbeidsmarkt-sector met een schimmig imago.”

Taxibedrijven verlies

Maar liefst 60% van de taxibedrijven maakt verlies en dat aantal loopt steeds verder op. Ook gaan er steeds meer bedrijven failliet. Diverse structurele problemen leiden tot steeds lagere prijzen en oneerlijke concurrentie. Mast noemt als voorbeeld de niet-naleving van de CAO Taxivervoer, het niet afdragen van pensioenpremies, eindeloos gebruik maken van subsidies op werknemers (uitkeringsgerechtigden), doorstarts na faillissementen.

“Maar ook geen personeel over hoeven nemen bij aanbestedingen, omdat de huidige contracten aflopen. Daardoor is de nieuwe inschrijver altijd goedkoper omdat hij met onervaren personeel kan werken. Dat betekent baanverlies voor goede werknemers.”

Aanbestedende diensten

Volgens de vakbond spelen de aanbestedende diensten een belangrijke rol in alle problemen. “Zij doen een aantal zaken verkeerd”, legt Mast uit. “Ze besteden voornamelijk aan op de laagste prijs. Soms komt die zelfs onder de kostprijs. Ze moniteren niet goed wat er beloofd is ook daadwerkelijk geleverd wordt. Bovendien staan er zelden sancties op het niet nakomen van afspraken.”

Ondanks de problemen, krijgen veel bedrijven toch een Voldoende Oordeel van Sociaal Fonds Taxi. Mast: “Veel bedrijven scoren een voldoende, terwijl SFT wel een aantal overtredingen constateert. Dat betekent geen stimulans om het goed te doen en je te kunnen onderscheiden in de markt en voor opdrachtgevers. Slechte bedrijven weten precies op welke punten zwaar gelet wordt en op welke punten ze overtredingen kunnen maken. De beoordelingssystematiek mag wel wat strenger.”

Arbeidsomstandigheden

De verslechtering van de arbeidsomstandigheden in de taxibranche op een vriendelijke manier tegen gaan, zoals het opstellen van diverse handboeken, heeft weinig effect geresulteerd. “Als de bedrijven en opdrachtgevers volharden in hun wanhoop of streven naar steeds maar weer proberen de goedkoopste te zijn, dan zal deze neergaande spiraal zich nog jaren doorzetten”, vreest Mast. “Dan rest de sector minimumloon en maximale flexibiliteit, omdat er geen cao-afspraken meer zijn.”

Maar dan boeken de bedrijven nog steeds net zoveel verlies of zeer marginale winst als er nu geboekt wordt, verwacht Mast. “Alleen zal het werkgevers- en werknemerslandschap er heel anders uitzien. Er valt nauwelijks nog op een maatschappelijk acceptabele manier geld te verdienen.”

Prijsvechters

Goede taxibedrijven die investeren in materieel, een goede organisatie en goed omgaan met hun personeel verdwijnen in rap tempo van de markt. “Dat zijn bedrijven die een lange termijnvisie hebben en oog voor kwaliteit”, vindt Mast. “Maar voor hen is er gezien de huidige prijzen geen toekomst meer. Prijsvechters lijken de nieuwe taxibedrijven van de sector te worden. De strategie is dan ‘zoveel mogelijk marktaandeel verkrijgen’ en het lijkt soms wel geoorloofd om op alle mogelijke manieren geld te verdienen.”

Het gevolg hiervan is dat goede, gemotiveerde en ervaren taxichauffeurs langzaam maar zeker uit de sector verdwijnen. Mast: “Hij heeft te maken met gebrek aan respect van de werkgever, wordt geconfronteerd met steeds slechtere cao-naleving en andere verslechteringen. Krijgt alleen nog maar tijdelijke contracten die bovendien steeds minder uren bevatten. Daardoor vertrekken mensen uit de sector.”

Faillissement

Aan de andere kant krijgen werknemers geen baanaanbod meer na drie tijdelijke contracten, bij faillissementen met doorstarts of bij overgang van vervoerscontracten. “Zij maken plaats voor onervaren nieuwkomers, uitkeringsgerechtigden, gepensioneerden of uitzendkrachten”, weet Mast. “Kortom: goedkopere en flexibelere krachten.”

Maar ook gebruikers zijn de dupe van de huidige markt, vindt de vakbond. “Door de kostenbesparingen bij de bedrijven ondervindt de gebruiker een steeds lagere kwaliteit van de dienstverlening, bijvoorbeeld door onervaren en minder gemotiveerd personeel. Ook zijn de effecten van het gebruik van mindere kwaliteit materiaal duidelijk.”

Deltaplan Taxi

Om de problemen op te lossen, heeft FNV Bondgenoten een aantal conceptvoorstellen gepresenteerd in het Deltaplan Taxi 2013, die de vakbond wil bespreken met sociale partners.

1. Oprichting van een stichting/organisatie (code taxi, een eerlijke taxisector) die zich bezig houdt met het promoten van de verbeteringen richting de gebruikers, politiek en aanbestedende partijen. Dit zal onder de bezielende leiding van een gerespecteerd en aansprekende voorman moeten gebeuren (Hans Simons/Han Nooten/Agnes Jongerius?). In de uitvoering kunnen drie a vier medewerkers de speerpunten op kleinere schaal uitdragen en mogelijk afdwingen.
2. Onderzoek door een gerenommeerd onderzoeksbureau naar zaken als minimum prijs, ideale concessielengte voor gebruikers, bedrijven en personeel, kijken naar een ideaal sft oordeel voor een onderscheidend vermogen van bedrijven die goede kwaliteit leveren etc, maximale hoeveelheid social return trachten te benoemen.
3. Maximale overgang van personeel om werknemers en goede bedrijven perspectief te geven en te voorkomen dat bedrijven middels lage loonschalen en subsidies extreme concurrentievoordelen krijgen (in het sociaal akkoord staat iets over 100% overgang van personeel bij aanbestedingen).
4. Daadwerkelijk de vervuiler op een stevige manier laten betalen: slecht, onvoldoende en voldoende bedrijven, die bij herhaling in deze categorie vallen, door structurele overtredingen te begaan kosten en eventueel boetes in rekening te brengen.
5. Bedrijven die de cao niet naleven (inclusief onvoldoende pensioenpremie afdragen) beboeten omdat ze werknemers, collega’s onrecht hebben aangedaan (nabetaling is alleen maar iets moeten betalen wat je al had moeten betalen). Door dat niet te doen beloon je bedrijven die bewust of onbewust concurrentievoordeel hebben willen halen ten koste van andere bedrijven en werknemers.
6. Gezamenlijk een sectorplan indienen bij sociale zaken voor subsidie aanvraag: Beter op weg met een eerlijke contractvervoer sector.

Sectorplan

Bovenstaande voorstellen zullen ingebracht worden bij de sociale partners en de politiek. “Het is tijd om grote schoonmaak te houden in de taxisector en de boel een goed op de rails te krijgen met een sectorplan”, vindt Mast. “Het is voor de hele maatschappij belangrijk om de sector op korte termijn weer gezond te krijgen.”

Bart Pals