Op cruciale punten denken opdrachtgevers en taxibedrijven heel verschillend over taxi-aanbestedingen. Zo denken veel taxibedrijven dat aanbestedingen vooral om prijs draaien, terwijl opdrachtgevers juist inzetten op de combinatie van prijs en kwaliteit. Ook over de controle op de beloofde kwaliteit zijn de verschillen van inzicht groot. Taxibedrijven vinden vrijwel allemaal dat er echt iets moet veranderen als het om aanbestedingen gaat, want anders nemen de problemen alleen maar toe. Dat zijn de belangrijkste conclusies van een TaxiPro-enquête naar taxi-aanbestedingen in Nederland. 

De enquête werd ingevuld door taxiondernemers, taxichauffeurs en opdrachtgevers in het doelgroepenvervoer. Deze drie groepen kregen allemaal een eigen vragenlijst voorgelegd. Een soortgelijke enquête werd vijf jaar geleden uitgevoerd. Toen bleek al dat opdrachtgevers en vervoerders flink van inzicht verschilden. In vijf jaar tijd zijn die verschillen wel iets minder groot geworden, maar ze zijn nog steeds aanzienlijk.

Van de taxibedrijven heeft 60 procent wel eens ingeschreven op een aanbesteding. 45 procent werkt als onderaannemer in het contractvervoer en een kleine 30 procent als hoofdaannemer. De overige 25 procent werkt in beide hoedanigheden. Een kwart van de deelnemende taxibedrijven haalt helemaal geen omzet uit opdrachten die zijn aanbesteed. 22 procent haalt tot een kwart van zijn omzet uit dit werk; een even grote groep de helft tot driekwart. Iets minder dan 20 procent haalt 75 tot 100 procent van de omzet uit aanbesteed werk.

Prijs of kwaliteit?

Taxiondernemers die werken in het doelgroepenvervoer vinden dat veel werk (vrijwel) geheel op prijs wordt gegund. Volgens 55 procent van de respondenten is dit in 76 tot 100 procent van de vervoersaanbestedingen zo. Nog eens een kwart van de bedrijven spreekt van de helft tot een kwart van de gunningen die alleen op prijs worden gedaan. Andersom verbaast het dus niet dat eveneens 55 procent denkt dat in hooguit een kwart van de aanbestedingen op een combinatie van prijs en kwaliteit wordt gegund.

Van de opdrachtgevers die de enquête invulden, geeft 80 procent aan dat er wordt gegund op een combinatie van prijs en kwaliteit en slechts heel zelden alleen op prijs. De kwaliteit weegt gemiddeld voor 57 procent mee in taxi-aanbestedingen, aldus de opdrachtgevers. Daar is dus een groot verschil van inzicht. Waar volgens de taxibedrijven de prijs vaak leidend is, gaat het volgens de opdrachtgevers vrijwel altijd om een combinatie van prijs en kwaliteit en hoogst zelden alleen om de prijs.

Niet meer inschrijven

Verder geeft 40 procent aan wel eens grenzen op te zoeken als het gaat om prijzen waarmee wordt ingeschreven. De meesten nemen echter wel een gezonde winstmarge mee in hun inschrijfprijs. Diverse partijen geven ook aan vanwege het standpunt dat het wel voor normale prijzen moet maar helemaal niet meer in te schrijven.

Vaak wordt er in aanbestedingen wel gevraagd om aan diverse kwaliteitscriteria te voldoen, geven de opdrachtgevers aan. Er wordt onder meer gevraagd naar duurzaamheid, keurmerken, social return, communicatie, referenties, innovatie, werkgeverschap en het opleiden van chauffeurs, blijkt uit de antwoorden. Maar volgens 75 procent van de taxibedrijven zegt dit vrijwel nooit iets over de kwaliteit van het vervoer.

“Er wordt toch niet op gecontroleerd”, zeggen meerdere mensen daarover. Veel anderen stellen dat het er vooral om gaat dingen mooi op te schrijven. “Kwaliteit staat mooi op papier”, wordt daar over gezegd. Veel anderen reageren in de trant van “beloven is één ding, beloftes waarmaken iets heel anders.” Ook zijn er verwijten voor vervoerders die laag en met allerlei toezeggingen inschrijven. Een respondent vat het als volgt samen: “Het gevraagde is een gouden koets voor de prijs van een tweedehands fiets.”

Nog meer problemen

Aan de vervoerders is ook gevraagd of er daadwerkelijk wordt gecontroleerd. Volgens ruim 30 procent gebeurt dit niet en 20 procent weet het niet. 12 procent geeft aan dat controles plaatsvinden; nog eens 36 procent ziet dit ook maar vindt dat het onvoldoende is. Ook hier is een grote tegenstelling te zien, want 87 procent van de opdrachtgevers zegt wel degelijk te controleren of de beloofde kwaliteit wel wordt geleverd.

Er is de laatste jaren veel geïnnoveerd met vervoersaanbestedingen. Toch vindt 85 procent van de taxibedrijven niet dat er veel verbeterd is op het gebied van taxi-aanbestedingen. En 97 procent vindt dat er echt iets moet veranderen, omdat de taxibranche anders (nog meer) in de problemen komt. Suggesties om het beter te doen zijn er volop. Eenvoudiger aanbesteden, marktconforme minimumprijzen, geen hoofd- en onderaannemers meer, controle op kwaliteit mét sancties, geen regiecentrales en meer kennis bij aanbestedende diensten zijn maar enkele verbeterpunten die worden genoemd.

Meer stakeholders betrekken

Van de opdrachtgevers vindt met bijna de helft een aanzienlijk groter deel dat er met taxi-aanbestedingen vooruitgang is geboekt. Ruim 30 procent vindt van niet, 20 procent weet het niet. Ook de opdrachtgevers hebben tips voor verbetering. Zo zouden vervoerders meer stakeholders bij de aanbesteding moeten betrekken. Het Aanbestedingsinstituut Mobiliteit wordt meerdere malen genoemd als een partij waarop een beroep zou kunnen worden gedaan. Vervoerders zouden zelf ook minder op of onder de kostprijs moeten inschrijven. Een anders stelt voor dat vervoer van kwetsbare groepen onder zorg gaat vallen. Ook hier de roep om eenvoudiger bestekken.

Klacht via chauffeur

De enquête werd ook ingevuld door honderden taxichauffeurs in het doelgroepenvervoer. Zij doen dat werk met plezier (66 procent) of in elk geval meestal (30 procent). De overige vier procent heeft weinig tot geen plezier in het werk. Vrijwel allemaal krijgen zij te maken met passagiers die hun klachten over het vervoer direct tegen de chauffeur uiten.

Als de kwaliteit van het vervoer niet voldoet krijgen het taxibedrijf, de regiecentrale en de chauffeur het vaakst de schuld. Dan gaat het om respectievelijk 38, 30 en 23 procent. In slechts 4 procent van de gevallen krijgt in een klacht die aan de chauffeur wordt geuit de opdrachtgever de schuld. Klachten gaan meestal over de taxi die te laat is, kort gevolgd door extra reistijd door combinaties en de planning of centrale. Soms wordt er ook geklaagd over het voertuig.