Als alle taxichauffeurs de uren waar ze recht op hebben daadwerkelijk uitbetaald krijgen, dan is dat de grootste loonsverhoging ooit in de taxisector. Want het komt nog veel te vaak voor dat werkgevers hun werknemers daarin fors benadelen. Dat zegt Minke Jansma van FNV Taxi. Zij onderhandelt namens deze vakbond over de nieuwe Taxi-Cao. De onderhandelingen gaan binnenkort van start. Jansma wil vooral gaan inzetten op een eerlijke beloning van taxichauffeurs in loondienst.

“We kunnen wel inzetten op een loonsverhoging van 4%. Maar als niet alle gewerkte uren uitbetaald worden, zoals nu vaak het geval is, heb je daar ook niets aan”, licht Jansma toe. “Daarom is het heel belangrijk dat we in de nieuwe cao nog betere afspraken maken over arbeidstijd, pauzes en standplaatsregelingen. En dat taxibedrijven zich ook allemaal aan die regels houden.”

MUP-krachten

Er zijn maar liefst 12.000 MUP-krachten in de taxisector; 1/3 van het totale aantal dienstverbanden. Dat zijn oproepkrachten met een 0-uren contract. Jansma: “Terwijl zij wel ingezet worden op bijvoorbeeld schoolroutes, waarbij ze iedere week een bepaald aantal uur werken. Ze worden ernstig benadeeld, omdat veel werkgevers deze MUP-krachten niet 3 uur per oproep betalen. Terwijl dat wel wettelijk verplicht is. Net zoals de regel dat werknemers 28 dagen van tevoren hun rooster krijgen”, vertelt Jansma.

Ze raadt MUP’ers daarom aan om hun gewerkte én uitbetaalde uren goed bijhouden. “We pleiten ervoor dat werkgevers een uitdraai geven van de uren zoals geregistreerd in de Boordcomputer Taxi en de uren die zij uitbetaald hebben; dus een geschoonde én ongeschoonde urenlijst. Want er wordt veel te veel onterecht achteraf gewijzigd. En een taxichauffeur kan dat zelf niet eens zien. Hij moet eigenlijk zelf alles ook nog eens alles bijhouden.”

“Als een werkgever te weinig uitbetaalt, kun je dat nog tot 5 jaar terug claimen bij de rechter. Mensen doen dat niet, omdat ze bang zijn voor hun baan. Maar het is belangrijk dat hier nu eens verandering in komt. Vakbondsleden worden door ons juridisch ondersteund, want kennelijk is het nodig om bij de rechter te halen waar je recht op hebt.”

Parttime contract

Wat veel taxichauffeurs ook niet weten is dat wanneer zij 3 maanden lang een bepaald aantal uren werken, dat dit dan geclaimd kan worden als parttime-contract. Jansma: “Stel je werkt iedere week 22 uur en hebt een contract van 10 uur. Dan moet je na 3 maanden je werkgever een brief sturen waarin je aangeeft dat je een contract van 22 uur claimt. Dat is belangrijk voor wanneer je op de OPOV-lijst komt. En alles is beter geregeld als het gaat om vakantiedagen en ziekteverzuim.”

Een ander iets dat Jansma vaak signaleert is dat taxibedrijven alleen beladen ritten uitbetalen. “We zien vaak dat een taxichauffeur moet wachten op een ritje, bijvoorbeeld bij een ziekenhuis, en dat dit dan achteraf gewijzigd wordt door de werkgever als ‘pauze’. Terwijl de chauffeur wel op een klant staat te wachten. Dat is gewoon arbeidstijd. Pauze is alleen wanneer de chauffeur van tevoren weet hoe laat hij weer in de auto moet zitten. En dat hij tussendoor ook weg van de auto kan gaan. Als de centrale wil dat de chauffeur wacht op een telefoontje, is dat gewoon arbeidstijd.”

Woon-werkregeling

En toen een taxibedrijf onlangs de woon-werkregeling wijzigde voor haar personeel, ontstak de vakbondsvrouw helemaal in woede. Hierbij werd voortaan de rit naar het eerste adres gezien als woon-werkverkeer. “Er zijn maar twee standplaatsen; het huisadres van een chauffeur of een daadwerkelijke vestiging van het taxibedrijf. Als een chauffeur ergens naar toe moet rijden, is dat ook gewoon arbeidstijd. Echt schandalig als een chauffeur dat in zijn vrije tijd moet doen. Bovendien mag het wettelijk niet eens. Op 18 november komt ons kort geding voor de rechter om dit taxibedrijf terug te fluiten.”

Maar er gloort wel licht aan de horizon, beseft Jansma. De huidige taxi-cao loopt tot juli 2016. En ze verwacht medewerking van de werkgevers om de controles strenger te maken en de cao-bepalingen nóg duidelijker. “Dat is ook in hun belang. Want anders moeten álle bedrijven mee in het uithollen van de arbeidsvoorwaarden. En er zijn ook volop bedrijven die dat eigenlijk niet willen. Maar dan maken ook zij geen kans meer bij aanbestedingen. Een goede cao is de enige kans op een level playing field.”

Ketenaansprakelijkheid

Ook zal de nieuwe Wet Ketenaansprakelijkheid ervoor kunnen zorgen dat de overheid als opdrachtgever vaker stilstaat bij de arbeidsomstandigheden van taxichauffeurs, verwacht FNV. “De wet betekent dat zij zich ervan moeten verzekeren dat hun contractanten én de onderaannemers zich aan de wet en cao houden. Anders zijn ze zelf verantwoordelijk voor de schade die ontstaat. We zullen hen hier op aanspreken; hopelijk is de overheid daar gevoelig voor.”

Het wordt weer tijd dat taxichauffeur een échte baan wordt, vindt Jansma. “Hoe kan het dat eenderde van de sector bestaat uit MUP’ers, terwijl er iedere week voldoende vast werk is? Daar moeten we echt morgen mee stoppen. MUP was ooit bedoeld voor de exte flex: studenten en 65-plussers. Maar nu moeten mensen hun gezin ervan onderhouden. De toename van flex zien we overal, maar nergens is het zo erg gesteld als in de taxibranche.”

Marge

Jansma beseft overigens ook wel dat taxibedrijven zelf ook nog nauwelijks marge maken op hun vervoersopdrachten. De overheid is al jaren flink aan het bezuinigen op het doelgroepenvervoer, waardoor er flinke overcapaciteit is ontstaan. Ook zorgen lagere volumes ervoor dat de bezettingsgraden dalen, waardoor bestaande contracten ook opeens verlieslatend worden. En daar komt de transitievergoeding als zwaard van Damocles ook nog eens bovenop.

“Daarom is het belangrijk dat opdrachtgevers de periode van een aanbestedings-contract langer maken. Dan kan zo’n vergoeding ingecalculeerd worden. Want nu raakt een werkgever in de problemen door een dreigende transitievergoeding, als niet iedereen met OPOV overgaat. En door de transitivergoeding zullen werkgevers er alles aan doen om zo weinig mogelijk mensen via OPOV over te nemen. We zien de meest absurde voorstellen voorbij komen, dat mensen opeens een standplaats 100 kilometer verderop aangeboden krijgen. Allemaal om ze te ontmoedigen bij de nieuwe werkgever op het aanbod in te gaan.”

Dienstjaren

Chauffeurs met veel dienstjaren zijn verworden tot een hete aardappel die snel doorgegeven moet worden. Jansma: “Niemand wil jou hebben. Als je huidige werkgever zijn contract kwijtraakt, heeft hij een groot probleem. Ik besef dat dit probleem niet makkelijk op te lossen is. Er wordt nogal eens naar payroll gekeken, maar ook zij moeten een transitievergoeding betalen als ze met een werknemer stoppen.”

Een mogelijke oplossing zou zijn dat ervaren taxichauffeurs in een soort van ‘poule’ komen, waardoor ze steeds het werk bij een ander taxibedrijf voortzetten. “Samen kunnen we dan kijken naar oplossingen dat de transitievergoeding niet direct betaald hoeft te worden. Maar in de praktijk merken we dat dit moeilijk is. Taxibedrijven gunnen elkaar vaak het verlies niet eens. Laat staan dat ze elkaar helpen met personeel. We hopen dat dit bij de gesprekken over een nieuwe cao gaat veranderen, samen zullen we de sector gezonder moeten maken.

Zzp’ers

Alle ontwikkelingen in haar achterhoofd, zoals de verwachte wijzigingen in de taxiwet met betrekking tot de vakbekwaamheidseisen voor taxi-ondernemers die per 1 januari zou gaan vervallen, vreest Jansma voor een scenario waarbij taxichauffeurs worden omgezet in zzp’ers. Net zoals PostNL deed bij haar pakketbezorgers. “Daarom pleiten we ervoor om de eis van dienstbetrekking in de nieuwe cao op te nemen. Want we moeten iedere vorm van schijnzelfstandigheid voorkomen. Zzp-taxi-ondernemers moeten hun eigen voertuig en vergunning hebben om als zelfstandige te mogen werken. Anders wordt de zzp’er de nieuwe arme, ook in de taxibranche.”

Bart Pals