Met een gebruikersraad wil het Aanbestedingsinstituut Mobiliteit (AIM) meer over de kennis en ervaring van doelgroepenvervoerreizigers kunnen beschikken. Volgens voorzitter Dirk van Uitert zijn er genoeg thema’s die de adviesraad nadrukkelijker op de agenda wil zitten. Daaronder de ongewenste ontwikkelingen om het vervoer  vaker door vrijwilligers te laten doen en steeds goedkoper te willen maken.

Dirk van Uitert geeft het zelf al vroeg in het gesprek aan: “Besturen zit me in het bloed.” Hij was onder meer wethouder in Renkum en Provinciale Statenlid in Gelderland. In dat werk kreeg hij al vaak met doelgroepenvervoer te maken. Hij was en is ook voorzitter van een keur aan organisaties. Daaronder ook de Regionale Adviesraad Doelgroepenvervoer (RAD) Arnhem-Nijmegen.

Van Uitert merkt dat de gebruikers van Avan via de RAD steeds beter gehoord worden door opdrachtgevers en vervoerders. “Bij het opstellen van het programma van eisen voor de vorige aanbesteding werden we nog te weinig betrokken. Dat was bij de huidige aanbesteding al veel beter, er is meer met onze inbreng gedaan. Door de bank genomen vinden de gebruikers overigens dat het vervoer nu goed verloopt.”

Bij het invoeren van een gebruikersadviesraad zou elk systeem voor doelgroepenvervoer volgens Van Uitert baat hebben. Toch ziet hij het in de rest van het land nog maar weinig navolging krijgen. “Links en rechts worden de gebruikers wel betrokken, maar er is dan niet zoals in Arnhem en Nijmegen sprake van een vaste adviesraad die ook buiten de aanbestedingen om actief is.”

Kwaliteit als uitgangspunt

Wellicht dat het Aanbestedingsinstituut Mobiliteit (AIM) daar met zijn vorig jaar in het leven geroepen gebruikersadviesraad een voorbeeld in kan zijn. Saida Akaaboune, manager van het AIM, legt uit waarom voor dit orgaan is gekozen. “Voor het AIM is de kwaliteit van het vervoer waarbij de gebruiker centraal staat een belangrijk uitgangspunt. We hebben daarom een gebruikersraad in het leven geroepen om de ervaringskennis en expertise in te brengen vanuit het reizigersperspectief van de verschillende vormen van doelgroepenvervoer.”

In de gebruikersraad zitten afgevaardigden van Rover, Ieder(In), het Stedelijk Overleg Gehandicapten Utrecht , Oogvereniging NL en de onderwijsspecialisten Arnhem. Zij nemen vanuit hun achterban ervaringen mee met onder meer het wmo-vervoer en leerlingenvervoer. “Zij informeren het AIM over mogelijke knelpunten en best practices. Er worden oplossingsrichtingen voor een optimale dienstverlening besproken die het AIM in haar adviezen aan aanbestedende diensten kan gebruiken”, aldus Akaaboune.

“Uiteindelijk wil het AIM gebruikersparticipatie bij de totstandkoming van aanbestedingen bevorderen. Zorgen dat deze gebruikers actief met aanbestedende diensten meepraten over wat zij belangrijk vinden in het doelgroepenvervoer. Daar is nu nog te weinig aandacht voor.”

Vervoer door vrijwilligers

Vanwege zijn ervaring werd Van Uitert ook voor deze gebruikersraad als voorzitter gevraagd. “We zijn nu drie keer bij elkaar geweest om kennis te maken en de grote lijnen uit te zetten. Ik verwacht dat we eind 2019 of begin 2020 echt in staat zullen zijn om adviezen te geven. Maar dat neemt niet weg dat er nu al thema’s te benoemen zijn waar ik een mooie rol weggelegd zie voor het AIM.”

Er zijn namelijk diverse ontwikkelingen gaande in het doelgroepenvervoer die Van Uitert zorgen baren en die hij met de gebruikersadviesraad van het AIM nadrukkelijker op de agenda wil zetten. “Geregeld wordt geroepen dat het vervoer ook wel door vrijwilligers kan worden gedaan. Maar doelgroepenvervoer is een professionele bezigheid. Dat kun je niet als het zo uitkomt op vrijwilligers afwentelen. Een organisatie als het AIM zou zich er voor in kunnen zetten dat het vervoeren van mensen met een beperking echt als een vak gezien wordt.”

Vooral willen bezuinigen

“Er wordt vaak voor vrijwilligers gekozen onder het mom van participatie, omdat het vervoer een aanvulling zou zijn op het bestaande taxivervoer. Maar gemeenten praten soms wel erg makkelijk over participatie terwijl ze eigenlijk vooral willen bezuinigen”, vindt Van Uitert. Dat werkt ook door in de integratie van doelgroepenvervoer en openbaar vervoer. “Participatie is heel belangrijk en als mensen echt zelfstandig kunnen reizen, dan ben ik daar helemaal voor. Maar een verkeerd of te vroeg gegeven OV-advies kan er voor zorgen dat iemand helemaal niet meer reist. En dat is er van participatie helemaal geen sprake meer.”

Geld is en blijft een pijnpunt als het om vervoer gaat. “Veel van dit soort maatregelen worden genomen om het doelgroepenvervoer goedkoper te maken. Bij leerlingenvervoer en dagbestedingsvervoer liggen echt wel mogelijkheden om meer mensen zelfstandig te laten reizen, maar het moet dus wel goed onderbouwd zijn. En het aantal ouderen in dit land zal alleen maar groeien en hun vervoersbehoefte groeit mee. Doelgroepenvervoer wordt echt niet goedkoper.”

Goed vervoer gewenst

Wat ook steeds voor het voetlicht gebracht moet worden, is dat doelgroepenvervoer veel meer is dan mensen van A naar B brengen. “Het draagt echt bij aan het behoud van de kwaliteit van leven voor de mensen die er gebruik van maken”, onderstreept Dirk van Uitert. “Mensen verblijven gemiddeld steeds korter in verpleeghuizen. Dus de mensen die daar vroeger wel gezeten zouden hebben, zitten nu thuis. Die groep moet wel vervoerd worden, vaak van deur tot deur.”

Zo zijn er meer thema’s die volgens Van Uitert voor uitdagingen zorgen. “Overheden vragen steeds vaker dat het vervoer duurzaam wordt verzorgd. Maar het aanbod in met name elektrische taxibusjes is nog beperkt. En de gebruikers willen gewoon op een goede manier vervoerd worden, en dus vaak zoals ze dat gewend zijn. Waarbij het ze vaak niet uitmaakt of dat met een uitstootvrij voertuig gebeurt.”

Eigen plek in de bus

Kortom: er voor de adviesraad van het AIM genoeg om over te adviseren. In die raad zijn verschillende groepen belanghebbenden bij het doelgroepenvervoer vertegenwoordigd en de deur is zeker niet dicht voor nieuwe toevoegingen. “De mensen die in de raad zitten, zijn geen beleidsdenkers. De uitdaging is er voor te zorgen dat de leden van de adviesraad niet alleen vanuit hun eigen plekje in de bus redeneren, maar vanuit een hele doelgroep. Dat is echt een voorwaarde om tot goede adviezen te kunnen komen die bijdragen aan de kwaliteit en continuïteit van het doelgroepenvervoer in Nederland.”