gehandicaptenvervoer, wmo-vervoer, taxi, taxichauffeur, rolstoelvervoer

Onderzoek: kwaliteit telt in aanbesteding nauwelijks mee

Een onderzoek naar dertig aanbestedingen in het doelgroepenvervoer wijst uit dat er in de meeste gevallen geen ondergrenzen worden gesteld aan de prijs waarmee vervoerders kunnen inschrijven. Prijs weegt vaak zwaarder mee dan kwaliteit, wat door het werken met rapportcijfers voor de beoordeling van die kwaliteit nog wordt versterkt. Dat zijn enkele voorlopige bevindingen van deze verkenning, die wordt uitgevoerd door onderzoeks- en adviesbureau Significant.

In aanbestedingen voor doelgroepenvervoer ervaart de taxibranche vaak een race naar de bodem als het de prijs betreft. Maar in hoeverre worden aanbestedingen zo aangepakt dat ze die ongezonde prijsconcurrentie mede in de hand werken? Significant onderzocht dertig aanbestedingen voor het wmo-vervoer op het gebruik van instrumenten die een prijzenslag kunnen helpen voorkomen.

Het onderzoek van Significant gaat uit van de volgende hoofdvraag: In hoeverre worden in de gunningsmethode maatregelen getroffen om ongezonde prijscompetitie die in de taxisector  wordt ervaren tegen te gaan? Om die vraag te beantwoorden zijn dertig willekeurig geselecteerde aanbestedingen voor wmo-vervoer uit de periode 2014-2016 aan een analyse onderworpen. Daarbij wordt wel benadrukt dat deze aanpak geen statistisch representatief beeld oplevert voor alle aanbestedingen in het wmo-vervoer.

Gezonde concurrentie

Op basis van dat onderzoek kan worden vastgesteld of er bij deze aanbestedingen prijsdruk wordt gecreëerd, en of hier ook grenzen aan worden gesteld. Het onderzoek wil middels beantwoording van de hoofdvraag komen tot aanbevelingen voor het stimuleren van een gezonde concurrentie op prijs, in plaats van de race naar de bodem die nu door velen in de markt wordt ervaren.

Significant stelt vast dat aanbestedende partijen diverse instrumenten tot hun beschikking hebben om wat het bureau “ongezonde prijscompetitie” noemt te voorkomen. Bij de inschrijfprijs kan een ondergrens worden gehanteerd. Dit is de maatregel met het meest directe effect. Ook kan worden gedacht aan het meewegen van kwaliteit in die mate dat inschrijvers zich er ook daadwerkelijk mee kunnen onderscheiden van de concurrentie.

Bij het analyseren van de dertig aanbestedingen is inzake het criterium prijs onder meer onderzocht of er bovengrenzen dan wel ondergrenzen zijn gesteld. In vijf gevallen is er alleen een ondergrens gesteld, in vier gevallen zowel een ondergrens als een bovengrens. In negentien van de onderzochte aanbestedingen is geen enkele ondergrens op de inschrijfprijs gehanteerd. In twee gevallen was de prijs al door de opdrachtgever vastgesteld.

Onder de kostprijs

Het niet vaststellen van zo’n ondergrens kan er volgens het rapport voor zorgen dat vervoerders een ongezond lage prijs aanbieden om de opdracht maar binnen te halen. Daarbij kan men zelfs onder de kostprijs voor het leveren van de dienst in kwestie gaan zitten. Het tweede instrument dat is geanalyseerd, is de beoordeling op economisch meest voordelige inschrijving. Hier bleek dat slechts vier van de dertig aanbestedingen geheel op prijs zijn gegund; bij de 26 andere procedures werd een verhouding van prijs en kwaliteit toegepast..

Het derde instrument waarvan het gebruik nader is bekeken, is de keuze voor een relatieve of absolute beoordeling van de prijs. Wanneer er relatief wordt beoordeeld, vormt de laagste inschrijving het uitgangspunt voor de score van de andere aanbieders. Bij die benadering heeft de opdrachtgever volgens Significant slechts beperkt invloed op de beoordelingsschaal, vooral bij extreem lage biedingen. In zeventien van de dertig aanbestedingen werd die relatieve schaal gehanteerd. In vijf gevallen werd daarbij wel een ondergrens vastgesteld; in de overige twaalf gevallen waren er geen beperkingen meegegeven voor de hoogte van de inschrijfprijs.

Extreem laag tarief

Op basis van deze voorlopige bevindingen komt Significant met betrekking tot het prijscriterium tot een aantal aanbevelingen: hanteer in elk geval een ondergrens, kies voor beoordeling op prijs en kwaliteit door middel van EMVI en beoordeel de prijzen absoluut en niet ten opzichte van de laagste inschrijver. “In de meeste aanbestedingen is wel een bepaling opgenomen dat indien inschrijvers een ‘extreem laag tarief’ aanbieden, zij dit dienen te kunnen verklaren of onderbouwen. Een dergelijke clausule werkt in de praktijk minder effectief, omdat het erg lastig is om het begrip ‘extreem laag’ te definiëren en daar ook de consequenties aan te verbinden zoals het uitsluiten van de betreffende inschrijver”, aldus het rapport.

Meewegen in gunning

Het bureau verdiepte zich bij de aanbestedingen waarbij werd gegund op de verhouding tussen prijs en kwaliteit ook in dat laatste criterium. Daarbij ging het zoals gezegd om 26 van de dertig aanbestedingen, bij 8 hiervan is gunning op waarde toegepast. Bij de overige achttien weegt de prijs in dertien gevallen zwaarder mee dan de kwaliteit. In geen enkele van de aanbestedingen weegt kwaliteit voor meer dan 60 procent mee in de beoordeling.

Bij 21 van de 26 beoordelingen wordt de kwaliteit van een inschrijving beoordeeld met rapportcijfers. Het gegeven cijfer is echter doorgaans niet lager dan 5 en niet hoger dan 8. Dat limiteert feitelijk het bereik van het instrument rapportcijfer, en “dit beperkt het onderscheidend vermogen op kwaliteit, waardoor de prijs effectief zwaarder meeweegt in de gunning”, aldus Significant in zijn voorlopige beoordeling.

Zoals al aangegeven is in acht van de dertig aanbestedingen gunnen op waarde toegepast. Van een weging op prijs en kwaliteit is dan geen sprake. “Wel kan bepaald worden hoe hoog de maximaal te behalen fictieve korting is ten opzichte van bijvoorbeeld de maximaal toegestane inschrijfsom. Gemiddeld is dit 38 procent.”

Vincent Krabbendam

Meer weten over aanbestedingen? Kom naar het Nationaal Congres Contractvervoer in Expo Houten op woensdag 12 oktober 2016 in Expo Houten.

U las zojuist één van de gratis premium artikelen

Word nu TaxiPro Premium abonnee en krijg toegang tot alle vakinformatie over de taxibranche en het zorgvervoer. Daarnaast ontvangt u korting op onze taxi evenementen.

Abonneren

Auteur: Vincent Krabbendam

3 reacties op “Onderzoek: kwaliteit telt in aanbesteding nauwelijks mee”

Huib van der Kleij|08.09.16|17:20

ik lees nergens iets over duurzaamheid in de aanbesteding.wordt dat geen tijd om dit ook mee te nemen in aanbesteding.

Aad Hofman|10.09.16|10:50

Het gaat de opdrachtgevers alleen maar om de goedkoopste prijs. Enige duurzaamheid en/of kwaliteit is totaal van ondergeschikt belang.
Ik hoorde van de week een chauffeur in de regio Drechtsteden zeggen dat zij een kind rijden met meervoudige handicaps, die zij vanuit Gorinchem naar Dordrecht brengen, normaal een rit van 35 minuten, 90 minuten in de auto hebben i.c.m. schoolvervoer.
Dus alle eisen in een bestek, pure onzin.
Dit is de realiteit en dat moeten wij gewoon accepteren en inzien.

Dik van Dalen|11.09.16|20:11

Goh, echt? Nooit gedacht! (excuses voor de sarcastische ondertoon).