Kinderombudsman Stans Goudsmit over leerlingenvervoer: ‘Voor veel mensen geen aantrekkelijke baan’
De situatie bij Trevvel loopt volgens de Rotterdamse kinderombudsman Stans Goudsmit de spuigaten uit. Door een gebrek aan chauffeurs bij de leerlingenvervoerder komen veel kinderen te laat op school. Goudsmit vindt dat de situatie te lang duurt. In een uitgebreid interview gaat ze in op de situatie bij de Rotterdamse vervoerder, de effecten daarvan en de risico’s als het vervoer aan één partij wordt aanbesteedt. “Er is niet zomaar vervanging geregeld.”
U vindt dat gemeenten tijdens de aanbesteding niet al het vervoer moeten onderbrengen bij slechts één vervoerder. Kunt u ook uitleggen waarom?
“Het is voor gemeenten moeilijk om afscheid te nemen van de vervoerder, als er bij die ene aanbieder problemen ontstaan. Je staat dan namelijk direct met lege handen. In Rotterdam worden ongeveer tweeduizend leerlingen vervoerd. Als de gemeente ineens de samenwerking met Trevvel zou stopzetten, dan hebben die tweeduizend kinderen – en ook hun ouders – ineens een groot probleem. Daar is niet zomaar vervanging voor geregeld. Daarom vind ik het vervoer aanbesteden aan slechts één partij risicovol.”
Er klinken ook geluiden uit de sector die voor het tegenovergestelde pleiten. Henk van Gelderen, directeur van Aanbestedingsinstituut Mobiliteit, zegt zelfs dat de sector aantrekkelijker wordt als gemeenten hun vervoer gebundeld bij een vervoerder onderbrengen. Daardoor kunnen werknemers betere contracten krijgen en concurreren op de arbeidsmarkt. Hoe kijkt u daar tegenaan?
“Daar ben ik het slechts gedeeltelijk mee eens. In Rotterdam is er één aanbieder van het leerlingenvervoer. Maar ondertussen maakt die ene aanbieder gebruik van allerlei onderaannemers, andere partijen die voor hen rijden. Dat is lastig voor gemeenten, want die hebben geen zicht op die onderaannemers. Ze weten niet wie die onderaannemers zijn en ook de ouders weten dat niet. Ouders weten vaak niet eens waar hun kind is, omdat die door iemand wordt meegenomen waarvan eigenlijk niet duidelijk is wie dat is.”
Als Trevvel een andere partij inschakelt, dan hoort dat toch bij hen bekend te zijn?
“Bij Trevvel weten ze het wel, maar de gemeente Rotterdam heeft geen zicht op wat er bij die andere partijen gebeurd. Van ouders hoor ik dat Trevvel vaak ook niet weet waar de kinderen precies zijn, als ze worden vervoerd door zo’n onderaannemer. Daar zit ook een risico in. Als je vervoer aanbesteedt aan één partij, en die komt bijvoorbeeld door personeelstekorten in de problemen waardoor ze weer vervoer inhuren bij andere partijen, dan wordt de keten heel lang. Het wordt voor een gemeente daardoor steeds lastiger om te controleren wat er in die keten gebeurt.”
Die personeelstekorten blijven toch een landelijk probleem?
“Zo wordt het nu gepresenteerd, maar er speelt meer. Natuurlijk is er een personeelstekort, maar er is nog veel winst te behalen op andere punten. Denk bijvoorbeeld aan planning en communicatie. Als die planning beter zou zijn, zouden chauffeurs efficiëntere ritten kunnen rijden. Daardoor zouden ze meer leerlingen kunnen vervoeren.
De ritten die chauffeurs momenteel rijden zijn niet logisch. Dat hoor ik niet alleen van ouders, maar ook van mensen die gebruikmaken van het doelgroepenvervoer. Chauffeurs rijden kriskras door de stad en rijden, waardoor er teveel kilometers gereden moet worden om iemand van de ene plek naar de andere te vervoeren. Als die planning beter op orde is, dan verklein je het personeelstekort. Daar zit wat mij betreft een deel van de oplossing.”
Een ander probleem wat in de sector speelt, is dat er slecht betaald wordt. Hoe kijkt u daar tegenaan?
“Het is voor veel mensen geen aantrekkelijke baan. De sector zou best wat aantrekkelijker gemaakt mogen worden. Als je ’s ochtends twee uur rijdt en ’s middags twee uur rijdt, kan je daar geen gezin van onderhouden. Die mensen zouden tussen de ochtend- en de middagritten iets te doen moeten hebben, zodat ze uit die baan een volwaardig inkomen kunnen halen.”
Zoals?
“Ze zouden de burgemeester kunnen rijden of mensen die naar Schiphol moeten kunnen vervoeren, bijvoorbeeld. Ik ben er geen expert in, maar er zijn vast wel wat dingen te bedenken die chauffeurs tussen die ritten door voor een gemeente zouden kunnen doen. Ik denk dat het zinvol is te onderzoeken hoe die baan aantrekkelijker kan worden gemaakt.
In dat kader. U maakt zich ook hard voor de terugkeer van de vaste begeleider. Waarom pleit u daarvoor?
In Rotterdam vervoeren ze nu meer kinderen per taxi om het acute probleem op te lossen. Het is voor een chauffeur natuurlijk best lastig om op de weg te letten als je zeven kinderen op de achterbank hebt zitten. Als dat het geval is, zorg er dan in ieder geval voor dat er een vaste begeleider in de bus aanwezig is. Je kan het chauffeurs niet aandoen om én op de weg te moeten blijven letten én zeven stuiterballen onder controle te houden. Daar knap je snel op af.”
Vaste begeleiding is natuurlijk ook een geldkwestie.
“Jazeker, maar we hebben het hier over een publieke taak. Het gaat over kinderen die recht hebben op onderwijs. Dat is niet gratis. En afgezien daarvan, als je zeven kinderen in een busje zet in plaats van vier, dan bespaar je daar ook weer op. En laten we eerlijk zijn: dit zijn geen taken waar je voor een dubbeltje op de eerste rij kan zitten. Het kost gewoon geld. Laten we daar ook reëel in zijn.”
Wat moet er volgens u gebeuren om de problemen die momenteel spelen in Rotterdam, zo snel mogelijk op te lossen?
“Uiteindelijk is de gemeente eindverantwoordelijk. Het gaat hier namelijk over een publieke taak. Ik zie nu dat de wethouder er bovenop zit. Dat is goed. Tegelijkertijd krijgen wij nog steeds klachten van ouders binnen. Het gaat daarbij om kinderen die veel te laat of zelfs helemaal niet vervoerd worden. Over een maand begint de herfstvakantie. Als de problemen dan nog niet zijn opgelost, vind ik dat de gemeente zelf in actie moet komen. Door ouders een vergoeding te geven als ze zelf moeten rijden, bijvoorbeeld. Of door ouders de mogelijkheid te geven een reguliere taxi te bellen als Trevvel er na een halfuur nog niet is.
Denkt u dat de problemen tegen die tijd dan zijn opgelost?
“Dat weet ik niet. De focus ligt nu heel erg op Trevvel. Ik vind echter dat nu het moment gekomen is dat de focus zich ook op de ouders en de kinderen moet richten. Gelukkig is iedereen zich ervan bewust dat deze situatie totaal ongewenst is. Dat zag ik ook tijdens het debat in de gemeenteraad, waar ik woensdag bij aanwezig was. Iedereen is zich er écht van bewust dat dit probleem zo snel mogelijk moet worden opgelost. Daar ben ik heel blij mee.”
Lees ook:
Dit roept om een externe adviseur, die partijen bezoekt en analyseert of een oplossing bereikt kan worden.
Misschien moet er bij voortdurende krapte op de arbeidsmarkt ‘out of the box’ gedacht worden.
De oplossing om tussendoor andere ritten te rijden zorgt voor een te lange diensttijd. Gebroken diensten zijn nooit aantrekkelijk.
Misschien moet er gedacht worden aan vervoer buiten de piektijden. Honderden gewone taxichauffeurs staan dan werkeloos langs de weg.
Maar ik zie ook andere wegen.
Geef de chauffeurs 20 euro per uur raken ze misschien gemotiveerd om weer in te stappen .Is zowiezo de slechtste CAO van Nederland …
Zoals de kinderombudsman terecht opmerkt gaat het om een publieke zaak. In dat kader zou je ook kunnen stellen dat de uitvoering daarvan ook logischerwijs via een een publieke dienst wordt gerealiseerd. Daar is geen aanbesteding voor nodig. Vooralsnog is er echter maar een publieke vervoerder in de taxiwereld dus wellicht dat het een aanbeveling is om dat aandeel te vergroten.